Zależność rokowań w stwardnieniu rozsianym od podjętego leczenia
MS jest wyniszczającą chorobą ośrodkowego układu nerwowego, która głównie dotyka młodych dorosłych. Patogeneza choroby polega na niszczeniu włókien nerwowych ośrodkowego układu nerwowego, wyposażonych w osłonę mielinową wskutek reakcji immunologicznej, co prowadzi to pogorszenia funkcji neurologicznych. Przez ostatnie 10 lat, udostępniono różnorodne bioterapie, dzięki czemu udało się radykalnie przesunąć czas wznowy. Leczenie terapiami pierwszego rzutu, opartymi na interferonie-β lub octanie kopolimeru nie zawsze kończy się sukcesem i pacjenci muszą zostać poddani terapii drugiego rzutu np. z wykorzystaniem natalizumabu (NTZ). Jednakże, NTZ niesie podwyższone ryzyko infekcji wirusem opryszczki, postępującej leukoencefalopatii wieloogniskowej (PML) a nawet ostrej postaci białaczki. W finansowanym ze środków unijnych projekcie BEST MS (Best escalation treatment in multiple sclerosis (MS)) podjęto zadanie oceny najlepszego stosunku korzyści do ryzyka w leczeniu za pomocą NTZ. Skoncentrowano się na uzyskaniu najlepszych złożonych kryteriów reakcji na NTZ w ciągu pierwszego roku leczenia, aby określić rokowania w dalszych latach terapii, jak również ryzyko wystąpienia ciężkich działań niepożądanych, w szczególności PML. Naukowcy przeprowadzili analizę retrospektywną próbek pobranych od 1500 pacjentów, przyjmujących NTZ, podzielonych na wykazujących dobrą reakcję na leczenie i takiej niewykazujących. U trzydziestu z nich wystąpiła PML. Naukowcy zastosowali metabolomikę, genomikę, różnorodne badania komórek i metagenomikę w celu identyfikacji markerów biologicznych, które mogłyby pomóc w ocenie reakcji na NTZ. Zidentyfikowano geny związane z brakiem reakcji na NTZ. Inne geny z kolei, takie jak MMP9, okazały się interesującym biomarkerem, użytecznym w prognozowaniu postępującej leukoencefalopatii wieloogniskowej. Ponadto, prace projektowe potwierdziły zasadność stosowania testu predykcyjnego postępującej leukoencefalopatii wieloogniskowej, który bada poziom selektyny L (CD62L). Całościowo, w wyniku projektu zaproponowano monitorowanie ryzyka wystąpienia PML na poziomie indywidualnym, dostarczając paradygmatu medycyny precyzyjnej w postępowaniu z chorobami neurodegeneracyjnymi. Pomimo iż idea medycyny spersonalizowanej nie jest nowa, praktyka kliniczna oparta na dowodach naukowych musi się opierać na sprawdzonych metodach i nowych technologiach. Partnerzy projektu BEST MS oczekują, że w przyszłości dostępny będzie test predykcyjny reakcji na leczenie, który pozwoli lekarzom klinicznym na właściwy dobór leków biologicznych spośród 15 istniejących.
Słowa kluczowe
Stwardnienie rozsiane, natalizumab, postępująca leukoencefalopatia wieloogniskowa, projekt BEST MS, selektyna L
