Układ odpornościowy kości: przyjaciel czy wróg?
Miliony Europejczyków cierpią z powodu zapalnej choroby reumatycznej, która powoduje przewlekły ból i znaczną niepełnosprawność. Niestety jak dotąd nie udało się opracować skutecznego lekarstwa na tę chorobę, a wywoływane przez nią stany zapalne prowadzą do utraty tkanek kostnych i chrzęstnych. Do tej pory wszystkie badania skupiały się na pojedynczych układach jednonarządowych, takich jak kość czy układ odpornościowy, jednak walka z reumatyzmem wymaga przestudiowania zależności pomiędzy różnymi układami i czynnikami. Uczestnicy finansowanego ze środków UE projektu OSTEOIMMUNE (Unravelling the interactions between the immune system and bone) zbadali ochronne i regulacyjne oddziaływania zachodzące między układami odpornościowym i szkieletowym. Dodatkowo naukowcy chcieli poznać rolę szpiku kostnego jako niszy dla patogennych pamięciowych komórek układu odpornościowego. Do scharakteryzowania regulacji genetycznej niszczenia kości wykorzystano analizę genomiczną, epigenomiczną i transkryptomiczną limfocytów T oraz fibroblastów różnych mysich modeli choroby reumatycznej. Zgłębiono również różne mechanizmy efektorowe biorące udział w procesie degradacji stawów, aby zrozumieć, w jaki sposób stan zapalny aktywuje osteoklasty. Ponadto konsorcjum odkryło znaczny wzrost ekspresji miR-196a i pre-miR-196a2 w fibroblastach błony maziowej u pacjentów cierpiących na zwyrodnieniową chorobę stawów w porównaniu z pacjentami z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Przeanalizowało również czynniki transkrypcyjne w kontekście interakcji między fibroblastami błony maziowej a komórkami immunologicznymi. Zahamowanie kinazy JAK/SYK pozwoliło złagodzić objawy choroby w mysim modelu zapalenia stawów, co wskazuje na potencjalną wartość terapeutyczną inhibitorów tych kinaz. Również leczenie profilaktyczne przeciwciałami ukierunkowanymi na TLR4 zmniejszyło stopień nasilenia choroby oraz erozji kości w mysich modelach zapalenia stawów indukowanego kolagenem. Znaczną część projektu obejmowały rozwijające umiejętności naukowe i dodatkowe szkolenia skierowane do początkujących badaczy, ukierunkowane przede wszystkim na zrozumienie interdyscyplinarnego charakteru chorób reumatycznych. Podczas realizacji projektu OSTEOIMMUNE szczególny nacisk położono na współpracę środowiska akademickiego z przedstawicielami przemysłu, tworząc w ten sposób podstawy dla kolejnej generacji przedsiębiorczych badaczy. Z klinicznego punktu widzenia zgromadzona wiedza wspomoże przyszłe badania w zakresie nowych metod leczenia pacjentów zmagających się z chorobami zapalnymi i reumatycznymi, co z pewnością będzie miało znaczący wpływ społeczno-gospodarczy i poprawi jakość życia osób dotkniętych tymi chorobami.
