Niejednoznaczność a podejmowanie decyzji
Większość osób woli pewność od niepewności. Nie jest jednak jasne, czy dostępność obiektywnych danych pomaga w porzucaniu dotychczasowych przekonań i podejmowaniu trafniejszych decyzji. Uzyskanie odpowiedzi na to pytanie przyjęto za cel finansowanego przez UE projektu AMBIGUITY AND DATA (Ambiguity, data and preferences for information - Theory and applications). Badano też kwestie oceny dostępnych informacji przez podmioty rynkowe. Celem prac było zmodyfikowanie modeli struktury rynku i udziału w rynku pod kątem adaptacji technologicznych do zmian klimatu. Prace rozpoczęto od stworzenia reprezentacji preferencji przy podejmowaniu decyzji na podstawie danych. Reprezentacja odzwierciedlała postrzeganie danych jako niejednoznacznych. W badaniach analizowano przekonania osób podejmujących decyzje w połączeniu z obiektywnymi danymi, porównując wyniki w kontekście indywidualnych cech tych osób. W porównaniach brano pod uwagę stopień optymizmu lub pesymizmu oraz preferencje dotyczące dokładności informacji. Pozwoliło to ustalić wartość informacji. Badacze zastosowali te ustalenia do modelu adaptacji technologicznej w odpowiedzi na zmiany klimatu. Uzyskane wyniki sugerują, że optymiści eksperymentują z nowymi technologiami, przez co sami dostarczają nowych informacji, osiągając jednocześnie niższy średni zwrot z inwestycji. Z kolei pesymiści używają dostępnych informacji do wybrania optymalnej technologii. Przy niskim udziale optymistów bardziej wydajne są stany stabilne. W ramach projektu przeanalizowano wpływ dopłat dla pierwszych użytkowników nowych technologii oraz uzyskiwanych dzięki nim dodatkowych informacji. Zbadano również długoterminową obecność rynkową konsumentów o niskiej tolerancji niejednoznaczności. Jeśli z biegiem czasu niejednoznaczność ulegnie obniżeniu lub gospodarka stanie się mniej ryzykowna, tacy konsumenci będą nadal obecni, lecz nie będą wpływać na ceny. W obu przypadkach tacy konsumenci są ubezpieczeni przed równowagą niejednoznaczności i zachowują się jak konsumenci prawidłowo poinformowani. Okazuje się jednak, że gdy konsumenci o niskiej tolerancji niejednoznaczności nie są w pełni ubezpieczeni przed niejednoznacznością, zachowują się jak konsumenci nieprawidłowo poinformowani. W takich przypadkach zyskują oni nienależny współczynnik dyskontowy. W gospodarce o własności Markowa z wysokim poziomem niejednoznaczności tacy konsumenci utrzymują się kosztem osób prawidłowo poinformowanych. Wyniki projektu AMBIGUITY AND DATA przyczynią się do doskonalenia modeli ekonomicznych dotyczących zależności między podejmowaniem decyzji a niejednoznacznością.
Słowa kluczowe
Niejednoznaczność, podejmowanie decyzji, pewność, dane, zmiany klimatyczne, modele ekonomiczne
