Ustalanie faktów i uogólnienia Jak wygląda stosowanie uogólnień przy ustalaniu przesłanek prawnych? Badanie różnych rodzajów uogólnień wybranych orzeczeń sądów najwyższych miało na celu udzielenie odpowiedzi na to pytanie. Technologie przemysłowe © Svtist, Thinkstock Przy ustalaniu faktów prawnych uogólnienia są często używane albo jako materiał dowodowy, albo dla poparcia domysłów. Formułowane w ten sposób uogólnienia bywają niejasne i kontrowersyjne. Za cel finansowanego ze środków UE projektu GENERALIZATIONS (Generalizations in the law) przyjęto stworzenie metody rozróżniania między uogólnieniami dopuszczalnymi a budzącymi wątpliwości. Podstawę stanowi tu pogląd, zgodnie z którym generalizacja budzi wątpliwości, jeśli wymaga od podmiotu ustalającego fakty prawne przyjęcia wstępnego założenia, że zachowanie danej osoby jest determinowane przez pewien przyczynowy czynnik, który zniewala jej zachowanie. Przykładowo, zastosowanie wysokiego wskaźnika przestępstw z udziałem nielegalnej broni palnej w konkretnej dzielnicy w celu uzasadnienia skazania indywidualnego mieszkańca za udział w przestępstwie z użyciem nielegalnej broni palnej budzi wiele wątpliwości. Przyjęto podejście oddolne, polegające na badaniu konkretnych kwestii w celu ustalenia faktów na temat danej osoby. Zajęto się przede wszystkim kwestiami przyczynowości i przyzwolenia. Opublikowano jeden artykuł stanowiący studium przypadku używania uogólnień ilościowych do dowodzenia w sądzie przyczynowości faktów. Badania rozszerzono na analizę profilu rasowego oraz różnicy między przymuszaniem a wprowadzaniem w błąd w przypadku relacji seksualnych. Nawiązano też nowe kontakty z naukowcami i instytutami badawczymi z Europy i Izraela. Słowa kluczowe Uogólnianie, ustalanie faktów prawnych, dowody, autonomia moralna, przyczynowość
