Cypr i Kreta w kontekście obszarów wyspiarskich
Basen Morza Śródziemnego jest tworem społecznym, gospodarczym i kulturowym o istotnym znaczeniu zarówno dla badań naukowych, jak i analiz historycznych. Dlatego też tak ważne jest uwzględnienie wyspiarskiego charakteru tego obszaru w dziedzinie studiów śródziemnomorskich. W szczególności konieczne jest odróżnienie różnych aspektów znaczeniowych wyspiarskości przy szczególnym nacisku na wpływ przestrzeni i rozmiaru wysp na ich zdolności produkcyjne i struktury gospodarcze. W ramach finansowanego ze środków UE projektu MEDINS(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (Mediterranean insularities and ‘miniature continents’: Space, landscape and agriculture in early modern Cyprus and Crete) na użytek typologii obszarów wyspiarskich wybrano Cypr i Kretę, posługując się nimi jako modelami. Naukowcy biorący udział w projekcie MEDINS przyjrzeli się krajobrazowi rolniczemu i uprawom rolnym obu wysp w oparciu o analizę rejestrów podatkowych i ewidencji gruntów z czasów Imperium Osmańskiego. Zespół zgromadził, a następnie przetworzył dane, korzystając z cyfrowych narzędzi do mapowania, kartograficznych baz danych i systemów informacji geograficznej. Umożliwiło to dogłębną analizę krajobrazu dwóch wysp uwzględniającą proces przenoszenia i produkcji upraw, a także kurczenia się pól uprawnych na przestrzeni czasu. Badania nad osmańsko-tureckim pismem siyakat pozwoliły przetworzyć informacje zawarte w pierwotnych źródłach, takich jak dokumentacja podatkowa z czasów Imperium Osmańskiego. Mając na celu umieszczenie Cypru i Krety w szerszym kontekście teoretycznym i pojęciowym śródziemnomorskich obszarów wyspiarskich, zespół projektu MEDINS skoncentrował swoje działania na upowszechnianiu osiągniętych rezultatów. Badacze opublikowali wyniki badań w formie artykułu, przedstawili je na rozmaitych konferencjach, a także zorganizowali międzynarodową konferencję podejmującą temat wyspiarskości. Ponieważ jednym z głównych celów projektu było upowszechnienie zdobytej wiedzy również poza środowiskiem akademickim, zadbano o publikacje prasowe i wywiady telewizyjne, organizując jednocześnie publiczne wykłady i różnorodne wydarzenia na Cyprze i na Krecie. Ponadto naukowcy podjęli działania edukacyjne ukierunkowane na cypryjskie szkoły i nauczycieli, wywierając tym samym znaczny wpływ społeczno-gospodarczy oraz wywołując jeszcze istotniejsze konsekwencje społeczne. Oprócz wizyt w szkołach zespół uczestniczący w projekcie MEDINS zorganizował również warsztaty szkoleniowe dla nauczycieli ze szkół ponadpodstawowych na Cyprze. Opracowane materiały o charakterze edukacyjnym mogą zostać wykorzystane podczas lekcji i są dostępne na stronie internetowej projektu. Do osiągnięć projektu MEDINS można również zaliczyć jeden wzajemnie weryfikowany artykuł (i kolejny w przygotowaniu), zredagowany zbiór esejów, który ma zostać opublikowany w specjalnym wydaniu czasopisma, prezentacje na konferencjach międzynarodowych, oraz zorganizowaną w oparciu o rezultaty projektu wystawę stanowiącą część cyklu „Terra Mediterranea” w centrum sztuki Nicosia Municipal Arts Centre (kwiecień – listopad 2017 roku).
Słowa kluczowe
Cypr, Kreta, wyspiarskość, studia śródziemnomorskie, MEDINS, krajobraz, rolnictwo