Rezultaty konsultacji i reprezentacji pracowniczych w dobie trudności gospodarczych
Związana ze stosunkami pracy nieefektywność, która stanowi przesłankę przemawiającą za uczestnictwem pracowników w życiu przedsiębiorstw, zyskuje na znaczeniu w okresie pogorszenia koniunktury gospodarczej. Zdarza się, że przedsiębiorstwa stają w obliczu konieczności redukcji kosztów, a to może skutkować większą liczbą zwolnień. Badacze uczestniczący w finansowanej przez UE inicjatywie WPART2013 (Worker participation and job preservation in recessionary conditions) postanowili rozwiązać tę pilną kwestię, która niepokoi nie tylko europejskich decydentów politycznych, lecz także przedsiębiorstwa, związki zawodowe i samych obywateli. Zespół projektu WPART2013 zbadał, czy europejskie przepisy nadające pracownikom prawo do reprezentacji swoich interesów i nakładające na firmy obowiązek informowania personelu i prowadzenia z nim konsultacji doprowadziły do wzmocnienia organów go reprezentujących. Uczeni sprawdzili, czy wiąże się to ze zwiększonym wykorzystaniem elastycznego czasu pracy i stosowaniem systemu rozliczania czasu pracy. Przyjrzano się zakresowi, w jakim obserwowane zmiany związane są z różnymi rozwiązaniami wdrażanymi przez przedsiębiorstwa w dziedzinie zatrudnienia oraz problemami z motywacją pracowników. Zbadano również, czy obserwowane skutki różnią się między sobą w zależności od szczebla, na którym odbywają się negocjacje płacowe, i składu siły roboczej. Partnerzy projektu wykorzystali quasi-eksperymentalne zróżnicowanie wprowadzone przez unijną dyrektywę z 2002 roku, która przyznała pracownikom prawo do informacji i konsultacji w przypadku pracy dla firm zatrudniających co najmniej 50 osób. Wspomniana dyrektywa zapewnia personelowi minimalne ustawowe prawa do informacji i konsultacji z pracodawcą na temat różnych ważnych kwestii związanych z prowadzoną działalnością, zatrudnieniem, organizacją pracy i restrukturyzacją. Zespół skupił się na sytuacji w Irlandii, na Cyprze, w Polsce i w Wielkiej Brytanii. Wdrożenie dyrektywy w tych państwach oznaczało wprowadzenie istotnych zmian w obrębie prawodawstwa krajowego. Wyniki badań pokazują, że dyrektywa ta wywarła znaczny, pozytywny wpływ zarówno na obecność organów reprezentacji pracowniczej, jak i wykorzystanie systemu rozliczania czasu pracy w przedsiębiorstwach, których dotyczyła. Zwiększone stosowanie elastycznego systemu pracy zaobserwowano w firmach, w których na szczeblu lokalnym nie odbywają się negocjacje płacowe, oraz przedsiębiorstwach charakteryzujących się wysokim odsetkiem pracowników płci żeńskiej. Analiza dotycząca dostosowywania poziomu zatrudnienia wciąż trwa. Rezultaty projektu w znaczny sposób wpłynęły na politykę, podkreślając istnienie jednego kanału, który może pomóc pracodawcom wybierać mniej dramatyczne metody dostosowywania poziomu zatrudnienia w obliczu niekorzystnych zjawisk. Prace zespołu inicjatywy WPART2013 dostarczają zarówno krajowym, jak i unijnym decydentom politycznym empirycznych podstaw umożliwiających zrozumienie wpływu dyrektyw UE na informowanie i przeprowadzanie konsultacji z pracownikami. Wyniki projektu powinny również zwiększyć konkurencyjność i spójność społeczną w Europie. Dobrze skonstruowane polityki publiczne zachęcające firmy do wdrażania systemów partycypacji z udziałem organów reprezentacji pracowniczej mogą obniżyć szereg kosztów społecznych związanych z palącymi problemami, jakimi są wysoka stopa bezrobocia i przenoszenie miejsc pracy.
Słowa kluczowe
Uczestnictwo pracowników, WPART2013, utrzymanie miejsc pracy, warunki recesji
