Zrównoważona konsumpcja wieprzowiny pomaga chronić lokalne rasy
Konsumenci coraz częściej oczekują bardziej zrównoważonej produkcji mięsa wieprzowego, która będzie mieć mniejszy wpływa na środowisko i gwarantować zwierzętom wyższy standard jakości życia. Tymczasem dla hodowców z oczywistych względów największe znaczenie mają trwałość gospodarcza i wydajność. Twórcy wspieranego przez UE projektu TREASURE zrozumieli, że rozwiązaniem w tej sytuacji byłoby zwiększenie wartości wieprzowiny dla konsumentów poprzez zagwarantowanie jej jakości i źródeł pochodzenia tak, aby byli oni skłonni jeść mniejsze, lecz droższe porcje. Kluczem do tego jest zachowanie genetycznej różnorodności lokalnych ras świń na rzecz zrównoważonej hodowli. W ramach projektu TREASURE stworzono narzędzia do opisywania i oceny wydajności lokalnych ras świń w odniesieniu do warunków rolnych, geograficznych i klimatycznych oraz systemów produkcyjnych (hodowla w pomieszczeniach zamkniętych, hodowla na świeżym powietrzu, hodowla organiczna). Opublikowano także na zasadzie otwartego dostępu książkę zawierającą informacje o głównych cechach produkcyjnych typowych w Europie lokalnych ras świń, zmianach w spisie powszechnym, systemach produkcyjnych oraz przedstawiającą dane stowarzyszenia hodowców. Zespół projektu stworzył także znaczący zbiór danych genetycznych podkreślających zdolności adaptacyjne i elastyczność tych ras. Wiedza ta umożliwia hodowcom i naukowcom lepszą identyfikację niewykorzystanego potencjału różnych ras oraz odpowiednie dostosowanie swoich strategii zarządzania hodowlą świń. W ramach projektu oceniono także nastawienie konsumentów, szczególnie w odniesieniu do cen, co pomogło opracować strategie marketingowe.
Lepsza hodowla zwierząt
Technologia opracowana dzięki projektowi TREASURE ma za zadanie poprawić techniki zarządzania hodowlą świń, jej jakość i proces żywienia zwierząt. „Projekt TREASURE przedstawia propozycję alternatywnego podejścia do współczesnej, intensywnej hodowli świń, w oparciu o lepsze wykorzystanie niedocenionych i często zagrożonych, lokalnych ras świń”, mówi koordynatorka projektu, dr Marjeta Candek-Potokar. Jedna z taktyk zakładała badanie wymagań żywieniowych ras świń poprzez przeprowadzenie doświadczeń metabolicznych (dostępnych dla dwóch ras) oraz modelowania matematycznego przy pomocy oprogramowania InraPorc. Zespół badał również dostępne lokalnie zasoby paszowe oraz produkty uboczne z pasz, oceniając jakość produktu, wpływ na środowisko oraz konsekwencje epigenetyczne. Informacje genetyczne o rasach zebrano na potrzeby programów hodowli i ochrony gatunków, aby wykazać autentyczność produktów oraz lepiej zrozumieć zdolności adaptacyjne tych ras. Choć zgromadzone dane dotyczące genomów nie zostały jeszcze w pełni przeanalizowane i wykorzystane, na ich podstawie opracowano już dwa narzędzia. Pierwsze z nich jest stosowane w procesie weryfikacji mięsa wieprzowego świń rasy Mora Romagnola (oczekującej na patent), dzięki identyfikacji dwóch specyficznych loci genetycznych. Po drugie ustalono, że metagenomiczny opis mikroflory jelitowej świń może być wykorzystany do weryfikacji świń rasy iberyjskiej, tradycyjnie hodowanych w systemie produkcji ‘montanera’.
Dotrzeć do konsumentów
Dzięki działaniom promocyjnym projektu TREASURE wzrosło zainteresowanie konsumentów lokalną produkcją, co wesprze lokalne prace na rzecz ochrony zwierząt, przy czym wpływ projektu na tym się nie kończy. Np. hodowcy chorwackiej rasy Turopolje stworzyli nowe produkty (peklowane na sucho salami, boczek i szynka) i po raz pierwszy wprowadzili je na rynek. Ponadto, nowy skrzyżowany genotyp rasy Ribatejano, opracowany w ramach projektu TREASURE, wszedł do hodowli komercyjnych w Portugalii, gdzie stworzono również zdrowszy peklowany produkt wieprzowy o niskiej zawartości soli. Dzięki zaangażowaniu stowarzyszeń hodowców w projekt zarejestrowano europejski znak towarowy, aby kontynuować promocję lokalnych ras świń i pomóc wytworzonym z nich produktom zyskać uznanie na rynku. „Na poziomie regionalnym można zaobserwować pewną zmienność, jednak w ogólnym ujęciu nasze wyniki pokazują, że Europejczycy dostrzegają i cenią rolę odgrywaną przez tradycyjne rasy i związane z nimi możliwości oraz są skłonni przyczynić się do utrzymania tych systemów hodowli i ochrony tych ras”, mówi dr Candek-Potokar. Poza dalszym badaniem cech ras tradycyjnych prace projektu skupią się też na stworzeniu sieci hodowców, które będą promować znak towarowy TREASURE.
Słowa kluczowe
TREASURE, wieprzowina, żywność, świnie, mięso, epigenetyczny, genetyka, rasa, zarządzanie gospodarstwem, zwierzęta gospodarskie, zrównoważoność