Badacze reprezentujacy nauki spoleczne wsrod zdobywcow Nagrody Kartezjusza 2005
W dniu 2 grudnia podczas ceremonii w Towarzystwie Królewskim w Londynie ogłoszono, że tegoroczną Nagrodę Kartezjusza w dziedzinie badań naukowych, o wartości jednego miliona euro, otrzymało pięciu laureatów, a wśród nich znalazł się zespół naukowców reprezentujących nauki społeczne, który jako pierwszy otrzymał najwyższe laury UE w dziedzinie nauki. W ramach projektu European Social Survey (ESS), kierowanego przez profesora Rogera Jowella z City University London, opracowano wyjątkową metodologię naukową służącą odzwierciedlaniu zmian w postawach i zachowaniach społecznych w 26 krajach europejskich, zapewniając wiarygodne źródło danych UE na potrzeby środowiska akademickiego i osób odpowiedzialnych za tworzenie polityki. Pozostałych czterech laureatów Nagrody Kartezjusza wybrano z dziedziny materiałoznawstwa, zmian klimatycznych, astronomii i kierowania procesem leczenia chorób (disease management). Po odebraniu nagrody w imieniu zespołu ESS profesor Jowell powiedział korespondentowi CORDIS Wiadomości: - Nagroda ta ma wyjątkowe znaczenie dla nauk społecznych. Jeszcze pięć lat temu byłoby nie do pomyślenia, aby przyznać poważną nagrodę zespołowi pracującemu w tej dziedzinie, i fakt ten stanowi odzwierciedlenie osiągniętego poziomu rozwoju w naukach społecznych. Cztery pozostałe zwycięskie zespoły, z których każdy, podobnie jak ESS, również otrzymał nagrodę pieniężną w wysokości 200 000 euro, to: EXEL, za wytworzenie nowego rodzaju sztucznych metamateriałów (znanych jako tzw. materiały lewoskrętne lub materiały o ujemnym współczynniku załamania), powodujących odrzucenie wielu dobrze znanych właściwości światła; CECA, za przełomowe badania dotyczące zmian klimatycznych w rejonie Arktyki; PULSE, za przedstawienie wpływu wiedzy o pulsarach na fizykę współczesną, łącznie z odkryciem pierwszego podwójnego pulsara oraz EURO-PID, za nowatorskie badania dotyczące grupy 130 rzadkich chorób genetycznych. Przedstawiając nagrody, Janez Potocnik, europejski komisarz ds. nauki i badań, powiedział: - Zespoły obecne tutaj w dniu dzisiejszym nie tylko są reprezentacją najlepszych naukowców i inżynierów naszego pokolenia. One także są żywym dowodem na to, że wysoką jakość badań można osiągnąć jedynie w przypadku, gdy połączy się razem wybitne umysły oraz umiejętności na najwyższym poziomie, a także sprzęt i infrastrukturę. Nie byłoby to proste zadanie do wykonania tylko w jednym kraju. Podczas uroczystości w Londynie wręczono również Nagrodę Kartezjusza za popularyzację wiedzy naukowej, przyznawaną obecnie po raz drugi. Analogicznie, nagrodę rozdzielono pomiędzy pięciu laureatów, z których każdy otrzymał 50 000 euro. W kategorii profesjonalnych naukowców zaangażowanych w popularyzację wiedzy naukowej wśród ogółu społeczeństwa, uhonorowano Carla Johana Sundberga - szwedzkiego "Mr Science" - za ponad dwudziestoletnią działalność, w ostatnim okresie obejmującą utworzenie otwartego forum Euroscience (Euroscience Open Forum). W tej samej kategorii nagrodę przyznano Anji Andersen, astrofizykowi z Dark Cosmology Centre w Copenhagen University, za jej pracę w duńskich mediach i za jej zaangażowanie w rozwijanie zainteresowania naukami ścisłymi u młodych ludzi, zwłaszcza młodych kobiet. Przyjmując nagrodę, dr Andersen powiedziała: - Starsi koledzy często mi radzili, aby zaprzestać szeroko zakrojonej działalności publicznej, ponieważ może to być negatywnie postrzegane podczas starań o stałe zatrudnienie. I właśnie dlatego ta nagroda jest tak przyjemna - bowiem mówi "tak"! Jos Van Hemelrijck, producent "Overleven", cotygodniowej belgijskiej audycji telewizyjnej, która pokazuje sposoby pracy naukowców, otrzymał nagrodę za popularyzowanie wiedzy naukowej za pośrednictwem mediów audiowizualnych i elektronicznych. W kategorii "innowacyjne działania na rzecz popularyzacji wiedzy naukowej" Michaela Seiferta z Tübingen University nagrodzono za udział w utworzeniu "Kinder-Uni" lub inaczej uniwersytetu dziecięcego, w ramach którego organizuje się wykłady dla dzieci w wieku 8-12 lat zainteresowanych poznawaniem nauk ścisłych; uniwersytet ten stanowi inspirację do podejmowania podobnych inicjatyw w całych Niemczech i w innych krajach. Wreszcie nagroda za popularyzowanie wiedzy naukowej za pośrednictwem słowa pisanego została przyznana popularnemu pisarzowi Billowi Brysonowi za jego książkę z 2003 r. zatytułowaną "A Short History of Nearly Everything", w której zajmuje się on szeregiem tematów: od Wielkiego Wybuchu do rozkwitu cywilizacji tworzonej przez człowieka. Po otrzymaniu nagrody Bryson zażartował: - Nie wyobrażam sobie, żeby ktokolwiek kiedykolwiek był bardziej szczodrze nagrodzony za swoją niewiedzę. Pisarz przyznał, że w szkole sprawy naukowe powodowały u niego poczucie dezorientacji i nudy, dodając - [...] ale byłem przekonany, że to musi to być interesujące. Pisząc książkę miałem w głowie dwie sprawy - nauka jest zadziwiająco interesująca i ważna, a naukowcy są cudownymi ludźmi, bez wyjątku, jak widać. W przypadku obydwu kategorii tegorocznej Nagrody Kartezjusza laureatów wybrano z rekordowej liczby nominacji. Podobnie jak pięciu zdobywców w każdej kategorii nagrodzono również po raz pierwszy pięciu finalistów przyznając po 30 000 euro każdemu z nich w kategorii badań naukowych opartych na współpracy oraz 5 000 euro w dziedzinie popularyzacji wiedzy naukowej. Przewodnicząca jury Ene Ergma, marszałek parlamentu estońskiego, powiedziała, że w przypadku tegorocznej nagrody zmieniono zasady nagradzania, przewidując wyłonienie maksimum pięciu laureatów w każdej kategorii w porównaniu ze zwykle występującą liczbą dwóch lub trzech zwycięzców, ze względu na naprawdę liczne doskonałe projekty rywalizujące o nagrody. - Członkowie jury chcieliby zaproponować Komisji omówienie możliwości zwiększenia liczby Nagród Kartezjusza [w przypadku badań naukowych opartych na współpracy] z jednej do czterech, przy jednoczesnym zwiększeniu kwoty nagrody pieniężnej - powiedziała profesor Ergma. Profesor Ergma powiedziała później korespondentowi CORDIS Wiadomości: - Nie chcemy dzielić miliona euro na pięć części, ponieważ wysokie kwoty nagród podnoszą prestiż przyznanej nagrody. Podzielamy pogląd Komisji, że należało zobaczyć, w jaki sposób nagroda będzie funkcjonowała w praktyce, lecz obecnie ta nagroda sprawdziła się i uważam, że cztery kategorie nagród, każda o wartości milion euro, byłyby odpowiednim rozwiązaniem.