Roland Schenkel akcentuje znaczenie silnej nauki dla podejmowania decyzji politycznych
"Silna nauka dla decyzji politycznych" - to nowy slogan strategiczny Dyrekcji Generalnej Wspólne Centrum Badawcze (WCB). Dr Roland Schenkel, dyrektor generalny, wyjaśnił to podejście w kontekście całego cyklu podejmowania decyzji politycznych w UE. Podkreślił on, że WCB jest niezbędną, nakierowaną na klienta, bezstronną i elastyczną wewnętrzną organizacją badawczą. WCB, utworzone na mocy Traktatu Euratom w 1957 r., będzie wkrótce obchodzić swoje pięćdziesięciolecie. Stanowi jedną z dyrekcji generalnych Komisji Europejskiej, zatrudnia obecnie 2650 członków personelu naukowego i pomocniczego w siedmiu instytutach w pięciu państwach członkowskich - Belgii, Niemczech, Hiszpanii, Włoszech i Holandii. Jego rolą jest zapewnienie innym dyrekcjom generalnym i organom europejskim, takim jak Rada czy Parlament, wyników badań, których potrzebują, by podejmować decyzje polityczne w takich dziedzinach, jak bezpieczeństwo żywności, produkty chemiczne i zdrowie, środowisko i zrównoważenie, bezpieczeństwo jądrowe, foresight w dziedzinie technologii, materiały referencyjne i pomiary, bezpieczeństwo publiczne i przeciwdziałanie oszustwom. - Ważne jest, by zauważyć, że nie jesteśmy DG, która tworzy politykę - podkreślił dr Schenkel. - Nasze wsparcie rozciąga się na pełen cykl podejmowania decyzji politycznych w UE, począwszy od przewidywania, poprzez formułowanie, przyjmowanie, wdrażanie, aż po ocenę zgodności i oddziaływania. Choć naszym głównym klientem jest Komisja, obecnie otrzymujemy także więcej zleceń z Parlamentu Europejskiego [PE], Rady i poszczególnych państw członkowskich. Myślę, że jest to zgodne z pierwotnym duchem naszej organizacji. Dr Schenkel przedstawił przyczyny, dla których WCB obserwuje rosnący popyt na swoje usługi, rozpoczynając od niezależności organizacji. - Przede wszystkim, fachowa wiedza naukowa odgrywa coraz większą rolę w procesie legislacyjnym na całym świecie. Decydenci chcą znać fakty i uzyskać niezależne doradztwo. Nie zawsze jest to oczywiste, kiedy w rosnącym stopniu stawiani są wobec konieczności wyważenia różnych opinii i tak wielu sprzecznych roszczeń różnych grup interesu. Potrzebują kogoś bezstronnego, by spojrzał na nagie fakty naukowe i niewiadome, by dokonał porównań i przeprowadził dodatkowe badania, jeżeli są konieczne. Dlatego właśnie WCB służy wspólnym interesom państw członkowskich, zachowując niezależność od partykularnych interesów, czy to prywatnych, czy krajowych. Jest to równowaga, która działa. Na wczesnym etapie procesu podejmowania decyzji politycznych w UE dyrekcje generalne Komisji mogą, jako klienci, poprosić WBC o przeprowadzenie badań we wrażliwych obszarach naukowych, takich jak wyłaniające się technologie, oraz analizę związanych z nimi szans i potencjalnych zagrożeń. Jednym z przykładów jest przeprowadzone niedawno przez WCB na zlecenie PE badanie w dziedzinie biometrii, stymulowanej przez wzrastającą potrzebę bezpieczeństwa, lecz także budzącej niepokój obywateli UE dotyczący kwestii prywatności. Na podstawie odpowiednich danych, następne pytanie brzmi - czy prawodawstwo UE jest potrzebne w danej dziedzinie, by chronić obywatela. WBC jest wykorzystywane do przeprowadzenia studiów wykonalności i ocen oddziaływania, na przykład dotyczących parametrów progowych organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO) w nasionach i działań ochronnych zapewniających współistnienie roślin uprawnych będących i niebędących GMO. W miarę zbliżania się do fazy przyjęcia aktu prawnego, uwaga WCB przesuwa się w kierunku opracowania standardowych metod testowania i technologii służących kontroli progów określonych w akcie prawnym. Gdy tylko akt wejdzie w życie, WCB angażowane jest w proces kontroli, opiniowania i sprawdzania zgodności. - W wielu dziedzinach na poziomie europejskim potrzebne są kontrole, by sprawdzać, czy prawodawstwo jest stosowane we właściwy sposób, i tam właśnie jesteśmy intensywnie zaangażowani - pokreślił dr Schenkel. Na przykład, WCB używa technologii satelitarnej do monitorowania, czy uprawy i wykorzystanie gruntów w państwach członkowskich spełnia wymogi wspólnej polityki rolnej dotyczące dotacji, i czy nie występują nieprawidłowości. W dziedzinie nierozprzestrzeniania materiałów jądrowych WCB służy pomocą Komisji, podmiotom międzynarodowym, takim jak Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA), oraz władzom krajowym w kontroli materiałów jądrowych. - Oferujemy wsparcie naukowo-techniczne służące podnoszeniu standardów obiektów jądrowych w Europie Wschodniej i we Wspólnocie Niepodległych Państw. WCB jest także wykorzystywane przez władze krajowe do pomocy w ustalaniu rodzaju i pochodzenia skradzionych i używanych niezgodnie z pierwotnym przeznaczeniem materiałów jądrowych. - Naszą misją jest zapewnienie analizy porównawczej i najlepszego możliwego wsparcia - podkreślił dr Schenkel. Przytoczył on przykład badania na temat dostaw energii, które WCB wykonuje na rzecz PE. - Tym, czego potrzebuje PE, jest nie tylko kolejny dokument zawierający opinie, lecz obiektywna porównawcza analiza wszystkich danych i scenariuszy przedstawionych przez różne grupy interesu. Wnioski WCB zapewniają rozsądną i realistyczną podstawę dla decyzji UE w danej dziedzinie i dotyczy to innych dziedzin, w których delikatne kwestie naukowe są istotne dla decydentów. Dyrektor generalny podkreślił także aspekt poufności WCB. - Wymieniając pewne wysoce poufne dane między jedną DG a drugą, nasi koledzy wiedzą, że bezpieczeństwo tych danych jest zapewnione, i że informacje te nie zostaną przekazane dalej. Inną zaletą jest szybkie, bezpośrednie i łatwo dostępne wsparcie, które WCB zapewnia na zlecenie. Ma to miejsce nie tylko w sytuacji bezpośredniego kryzysu, lecz także na etapie jego następstw, gdy należy dokładnie ocenić roszczenia odszkodowawcze, jak miało to miejsce po pożarach lasów w Portugalii i huraganie na Słowacji. - Ostatnio pomagaliśmy w opracowaniu nowego ogólnoeuropejskiego systemu ostrzegania o powodziach, który, co udowodniono, ogromnie wydłuża czas gotowości będący w dyspozycji władz krajowych, a obecnie pracujemy nad podobnym systemem ostrzegania o suszach. Przykłady w dziedzinie polityki zewnętrznej obejmują tsunami i trzęsienie ziemi w Pakistanie, kiedy WCB natychmiast wkroczyło do akcji dostarczając wiarygodnych danych satelitarnych, na podstawie których służby odpowiedzialne za pomoc humanitarną mogły zaplanować swoje działania. W świetle tego szerokiego zakresu prac i zaangażowania WCB na różnych etapach cyklu podejmowania decyzji w UE, dr Schenkel wyraził także swoje zadowolenie z dużej satysfakcji klientów i wysokiego wskaźnika poparcia we wszystkich instytucjach UE i państwach członkowskich. - Nowe państwa członkowskie i kraje kandydujące dobrze znają naszą pracę, ponieważ ściśle współpracujemy z nimi w trakcie analizy naukowych i technicznych aspektów prawodawstwa UE. Na przykład w 2005 r. zorganizowaliśmy 102 warsztaty i zajęcia szkoleniowe, w których wzięło udział 4000 ekspertów. - Jest to także najlepsza motywacja dla naszej kadry - zauważył dr Schenkel. Jest częścią ukierunkowanej na klienta misji dostarczania wysokiej jakości wyników w oczekiwanych ramach czasowych - co nie zawsze jest łatwe w organizacji badawczej. Ale odwiedzający instytuty badawcze są w najwyższym stopniu poruszeni entuzjazmem naszych ludzi. To także dlatego dr Schenkel stara się odwiedzać instytuty tak często, jak to możliwe: - Chcę spotykać się z pracownikami, dowiadywać się o ich osiągnięciach i odczuwać tego pozytywnego ducha, który jest motorem WCB jako organizacji uczącej się. Na przykład w sobotę 13 maja 2006 r. WCB zorganizowała swój doroczny dzień otwarty w ośrodku w Isprze we Włoszech, w którym uczestniczyła publiczność licząca 3500 osób. - Kiedy widzę ludzi w każdym wieku i autobusy pełne dzieci odwiedzających nasze laboratoria i spotykających się z naukowcami, uczestniczących w doświadczeniach i dobrze się bawiących przez cały dzień, nie mogę wyobrazić sobie lepszego przykładu realizacji planu działań wiceprzewodniczącego [Komisji] Wallströma, dotyczącego poprawy komunikacji. Dr Schenkel jest także zadowolony ze składu personelu WCB, obejmującego 65 procent pracowników stałych i 35 procent pracowników okresowych, takich jak beneficjenci grantów i wizytujący naukowcy - co jego zdaniem jest nadzwyczaj ważne dla rozwijania kompetencji i konkurencyjności. WCB potrzebuje takiego zasięgu i napływu nowych pomysłów, jak również indywidualnej interakcji ekspertów o ustalonej renomie z młodymi ludźmi. - Kiedy dostajemy zlecenia od klientów w nowych dziedzinach, w których możemy nie mieć wystarczających kompetencji, potrafimy przyciągnąć nowych ekspertów. Jest sprawą zasadniczej wagi posiadanie tej elastyczności i masy krytycznej - mówi. W trosce o osobiste potrzeby kadry w lokalizacjach oddalonych od centrów, WCB zaczęło także poprawiać infrastrukturę żłobkową, by jeszcze bardziej zwiększyć atrakcyjność pracy w WCB dla młodych badaczy. Zapytany o priorytety na nadchodzące lata, dr Schenkel mówił o projekcie programu WCB w kontekście siódmego programu ramowego (7. PR). - Silne wsparcie nowych państw członkowskich i krajów kandydujących było prawdziwym priorytetem i dużym sukcesem w ostatnich latach i będzie to także kontynuowane w 7. PR. Nie musimy się rozrastać, musimy się przystosowywać i hierarchizować wartości, by wzmacniać konkurencyjność - dodał. - W 7. PR zostanie położony większy nacisk na zagadnienia bezpieczeństwa. Do ważnych tematów należy zapewnienie dostaw energii, zagrożenie terrorystyczne i nierozprzestrzenianie broni masowej zagłady. Inne coraz ważniejsze dziedziny to zrównoważone rolnictwo oraz ilościowa i jakościowa analiza polityk w ramach agendy lizbońskiej. Dobrym przykładem jest tu doroczna tabela wyników dotyczących inwestycji w badania i rozwój dokonywanych przez przemysł [Industrial R&D Investment Scoreboard] przygotowana dla DG ds. Badań Naukowych w oparciu o zbadane przez biegłego rewidenta sprawozdania i księgi 700 unijnych przedsiębiorstw będących największymi inwestorami w B+R oraz 700 takich firm spoza UE. Obserwowany jest duży popyt na badania nad najnowocześniejszymi technologiami realizowane przez WCB. WCB nie tylko wnosi wkład w programy obserwacji Ziemi, takie jak globalny monitoring środowiska i bezpieczeństwa (GMES: wspólna inicjatywa służąca koncentracji danych, źródeł informacji i użytkowników, w celu udostępniania informacji dotyczących środowiska i bezpieczeństwa decydentom, którzy ich potrzebują), lecz dysponuje także narzędziami do wykrywania podejrzanych przepływów pieniężnych i przeprowadzania poszukiwań w publicznie dostępnych zasobach internetowych. Na przykład europejski monitor mediów (EMM) używany jest przez DG ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów do monitorowania wybuchów epidemii na podstawie opublikowanych raportów. Powraca również zainteresowanie źródłami energii. - Należy mieć na uwadze, że pewność dostaw energii dla UE oznacza konieczność brania pod uwagę wszystkich źródeł energii - podkreślił dr Schenkel. - Mamy supernowoczesne urządzenia do testowania bezpieczeństwa magazynowania wodoru oraz testowania wydajności ogniw paliwowych i ogniw słonecznych. Ogólnym celem naszego programu prac dotyczących energii pozajądrowej jest przyczynienie się do stworzenia w Unii Europejskiej gospodarki energetycznej wykorzystującej małe ilości węgla, uwzględniającej wodór, charakteryzującej się zrównoważeniem, konkurencyjnością i rosnącą samowystarczalnością. Badania jądrowe pozostaną ważną dziedziną działalności WCB, które w styczniu 2006 r. zostało wyznaczone jako instytucja reprezentująca Euratom w realizacji inicjatywy pod nazwą Międzynarodowe Forum Generacji IV. Ma ona na celu opracowanie innowacyjnych systemów jądrowych, lepiej spełniających kryteria ekologiczne i ekonomiczne oraz lepiej odpowiadających na obawy opinii publicznej. - Skupimy się na bezpieczeństwie jądrowym, nierozprzestrzenianiu broni i gospodarowaniu odpadami wysokoaktywnymi - dodał dr Schenkel. - Będziemy koordynować europejski wkład w rozwój przyszłych systemów energetyki jądrowej, które będą bezpieczniejsze, bardziej konkurencyjne, będą produkować mniej odpadów o długim okresie rozpadu i będą bardziej zrównoważone. Dr Schenkel wyjaśnił następnie, że WCB ogranicza niektóre obszary działalności, głównie te, w których prace nad wynikami zostały ukończone i nastąpił transfer technologii do klientów, którzy będą je wykorzystywać. - Jest to umiejętne balansowanie między skrupulatnymi badaniami, w których budowanie kompetencji mogło trwać lata, a szybkimi, elastycznymi rozwiązaniami pilnych problemów. Nie możemy sobie pozwolić, by siedzieć z założonymi rękami. Pilne słuchanie naszych klientów, rozumienie ich potrzeb i reagowanie na czas jest naszym atutem. Dążymy także do tego, by unikać powielania działań z krajowymi ośrodkami badawczymi, by pracować ramię w ramię i budować synergie. Dr Schenkel zakończył podkreślając ścisłą korelację pomiędzy pracą związaną z organizacją wewnętrznych badań Komisji a dobrem obywatela. - Nie aspirujemy do objęcia wszystkich dziedzin badań, ale zmieniamy świat w tych dziedzinach, które mają największe znaczenie - począwszy od monitorowania zawartości potencjalnie groźnych chemikaliów w szamponach lub dymie papierosowym, przez rzeczywistą wartość odżywczą żywności organicznej, opracowanie alternatyw dla testów na zwierzętach w laboratoriach, skończywszy na certyfikacji efektywności energii ze źródeł odnawialnych na rynku.