Skip to main content
European Commission logo print header

Tree Roots: an analytical ‘culture’ of economy and religion – case-study Egypt 2050-1550 BC.

Article Category

Article available in the following languages:

Długo ignorowane drewniane artefakty odkrywają sekrety przeszłości przed tymi, którzy potrafią je odczytać

Nowe narzędzia analityczne, na tyle mobilne, aby można je przewieźć do muzeum lub na stanowisko w terenie, otwierają nowe możliwości badań nad daleką przeszłością. Dzięki temu przedmioty wytworzone przez dawne kultury odkrywają przed nami coraz więcej tajemnic.

Społeczeństwo icon Społeczeństwo

Drewniane artefakty zaczęły przyciągać uwagę archeologów stosunkowo niedawno, a głównym przedmiotem badań egiptologów były i nadal są starożytne teksty. Ponadto, jeśli chodzi o artefakty, badacze skupiają się przede wszystkim na przedmiotach o wysokim statusie. „W archeologii pomijane są nie tylko zabytkowe egipskie meble będące w centrum moich badań naukowych, ale też drewno jako takie, które do niedawna nie cieszyło się zainteresowaniem społeczności naukowej. Nie zmienia to faktu, że archeologiczne znaleziska drewnianych egipskich mebli stanowią najważniejszy zbiór zachowanych drewnianych przedmiotów pochodzących z czasów antycznych”, wyjaśnia dr Gersande Eschenbrenner-Diemer, kierownik naukowy projektu TRACER, która prowadziła swoje badania przy wsparciu programu „Maria Skłodowska-Curie”. „Opracowane przeze mnie interdyscyplinarne podejście zakłada połączenie archeometrii, dziedziny badań archeologicznych wykorzystującej metody fizyczne i chemiczne, z analizą teoretyczną społeczeństwa”, mówi dr Eschenbrenner-Diemer. „Prowadzę badania aspektów technologicznych, stylistycznych oraz epigraficznych każdego obiektu w całym zbiorze, aby móc określić techniki wytwarzania i swoiste cechy każdego z nich”. Następnie uczona umieszcza dane w kontekście, posługując się nieliterackimi tekstami zawierającymi odniesienia do drewna. „Dzięki wykorzystaniu tych wszystkich źródeł jestem w stanie zidentyfikować przedmioty wytwarzane w warsztatach i sporządzić mapę gospodarczych i społecznych sieci związanych z drewnem”. Dr Eschenbrenner-Diemer zajmuje się w swoich badaniach przedmiotami datowanymi na czasy Średniego Państwa i Drugiego Okresu Przejściowego. Jak wyjaśnia, w tej przełomowej dla Egiptu epoce dokonało się wiele ważnych przemian społecznych, dlatego wybrała właśnie ten okres w jego długiej, kilkutysięcznoletniej historii. „Między 2025 a 1550 r. p.n.e. w Egipcie nastąpił szereg zmian. Stolica państwa zmieniała swoją lokalizację, zaś obce najazdy na terytorium egipskie spowodowały osłabienie centralnej władzy i rozbicie ziem, choć oprócz tego przyniosły też ze sobą nowe techniki i materiały. Nastąpiła prawdziwa rewolucja w literaturze i wyposażeniu grobów, co miało swoje odbicie w produkcji drewnianych mebli”. Jedno z przykładowych odkryć uczonej dotyczy ewolucji znaczenia religijnego przypisywanego sykomorze w czasach Średniego Państwa i Drugiego Okresu Przejściowego. Ten gatunek drzewa, który rośnie dziko w całym Egipcie, w piśmiennictwie badanego okresu jest powiązany z Hathor, boginią-matką. „Nabiera to nowego znaczenia w epoce Drugiego Okresu Przejściowego, kiedy to trumny zarówno królów, jak i poddanych są drążone w pniu drzewa, a nie zbijane z desek. Oznacza to, że osoba zmarła była umieszczana w sercu samego drzewa, a zatem jej ciało znajdowało się w objęciach bogini”. Grant w ramach programu „Maria Skłodowska-Curie” pomógł dr Eschenbrenner-Diemer prowadzić badania w oparciu o współpracę transnarodową. Miała możliwość przeprowadzenia prac na trzech stanowiskach archeologicznych w prowincji Asuan, na Elefantynie we współpracy ze szwajcarskim zespołem kierowanym przez dr. Corneliusa Van Pilgrima, a także w Qubbet el-Hawa wraz z hiszpańskim zespołem pod kierownictwem prof. Alejandra Jimeneza-Serrana. Współpracowała również z francuskim zespołem z Institut Français d'Archéologie Orientale (IFAO) w Deir el Medina, osadzie rzemieślników, którzy wznosili królewskie grobowce w epoce Nowego Państwa. Podczas tych prac kierowała specjalnym zespołem zajmującym się badaniem drewnianych mebli, dzięki czemu miała możliwość studiowania na miejscu drewnianych przedmiotów wytwarzanych w tamtym okresie. „Najbardziej dumna jestem z tego, że udało mi się zbudować szczególnie silne i różnorodne relacje zawodowe z moimi kolegami i koleżankami z Instytutu Archeologii UCL, British Museum oraz Kew Gardens. Praca w zespole pomaga rozwijać własne pomysły, a także dostrzegać synergie, które w przeciwnym razie nie byłyby możliwe”.

Słowa kluczowe

TRACER, Średnie Państwo, archeologia, wyposażenie grobów, Drugi Okres Przejściowy, drewniane artefakty

Znajdź inne artykuły w tej samej dziedzinie zastosowania