Svalbard - "naturalne laboratorium" na dachu świata
Archipelag Svalbard, położony w połowie drogi pomiędzy biegunem północnym a najbardziej na północ wysuniętymi obszarami Europy, jest atrakcyjny dla naukowców reprezentujących wiele różnych dyscyplin, od klimatologów i glacjologów począwszy, a skończywszy na naukowcach zainteresowanych bioróżnorodnością, prądami oceanicznymi i polem magnetycznym Ziemi. - Od ponad dwustu lat Svalbard jest w istocie ważnym obszarem badań polarnych, a najnowsze odkrycia spowodowały, że ta platforma badawcza w Arktyce jest dziś ważniejsza dla międzynarodowych prac badawczych niż kiedykolwiek wcześniej - powiedział Jens Revold, sekretarz stanu w norweskim ministerstwie oświaty i badań naukowych, podczas wydarzenia zorganizowanego przez Przedstawicielstwo Norwegii przy UE dla celów promocji archipelagu Svalbard jako miejsca prowadzenia badań. Niewątpliwie jednym z najistotniejszych obszarów badań odbywających się w tym archipelagu są zmiany klimatu. IPCC określił Arktykę jako krainę szczególnie wrażliwą na zmiany klimatyczne - skutki globalnego ocieplenia są tam widoczne już teraz. Temperatury wzrastają, a w lodowym fiordzie od dwóch lat brak pokrywy lodowej. Wielu badaczy zajętych jest analizowaniem tych zmian i ich wpływu na lokalną faunę i florę. Innym problemem na wyspach są zanieczyszczenia, które wiatr przenosi nad Arktykę z niższych szerokości geograficznych. Zdarzają się dni, w których sytuacja jest do tego stopnia poważna, że wyspy spowite są ciemną mgłą. Około połowy zanieczyszczeń pochodzi z Europy. Mając to na uwadze, Kim Holmén z Norweskiego Instytutu Polarnego (Norwegian Polar Institute) stwierdził, że Europa ma szczególny obowiązek udzielania wsparcia w procesie zwiększania zrozumienia środowiska Arktyki. Położenie Svalbardu w pobliżu bieguna północnego czyni z niego idealne miejsce do badania pola magnetycznego Ziemi i zjawisk świetlnych, np. zorzy polarnej. Kluczową zaletą tego archipelagu jest jego łatwa dostępność. Svalbard ma pod tym względem przewagę nad wszystkimi innymi obszarami wysokiej Arktyki. W różnych miejscach na wyspach znajdują się cztery stacje badawcze, z których polska w Hornsund wysunięta jest najdalej na południe, a norweska znajduje się w miejscowości Ny-Ĺlesund, będącej osiedlem ludzkim najbardziej na świecie wysuniętym na północ. Pomiędzy nimi położone są norweska stacja badawcza w Longyearbyen (stolica Svalbardu) i rosyjska stacja w Barentsburg. Te cztery stacje zapewniają naukowcom dostęp do wysokiej klasy infrastruktury badawczej, a także do wielu różnych współczesnych wygód. Norweski rząd i jego międzynarodowi partnerzy znacząco zainwestowali w infrastrukturę badawczą na wyspach archipelagu, czego efektem jest powstanie w tym miejscu świetnie rozwijającej się międzynarodowej społeczności naukowców. Innym ważnym atutem Svalbardu są jego olśniewające krajobrazy. Niejeden prelegent wspomniał podczas wydarzenia, że "stracił głowę" dla tych wysp. Norwegia od dawna aktywnie uczestniczy w programach ramowych UE w dziedzinie badań, chętnie podkreślając fakt, że pomimo swojego odległego położenia Svalbard jest kluczowym elementem Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Wiele projektów finansowanych przez UE jest aktywnych w tym regionie, a spośród 166 projektów wspieranych przez Międzynarodowy Rok Polarny ponad 30 obejmuje prace prowadzone na Svalbardzie lub wokół niego. Składając wniosek do ESFRI (Europejskie Forum Strategiczne ds. Infrastruktur Badawczych) w sprawie rozwoju Svalbardu jako międzynarodowej platformy badawczej, rząd norweski liczy na utrwalenie jego reputacji jako międzynarodowego kompleksu badawczego. Zintegrowany arktyczny system obserwacji Ziemi na Svalbardzie (SIAEOS - Svalbard Integrated Arctic Earth Observing System) pomoże zapewnić, że prace badawcze na Svalbardzie będą właściwie skoordynowane i zorganizowane oraz że nie zostaną pominięte luki i słabe punkty. Koordynacja badań na Svalbardzie i unikanie ich powielania jest trudnym zadaniem. - Krążą historie - chociaż zapewne nieco przesadzone - o lokalnych ptakach, które zaobrączkowano tyle razy, że wyglądają tak, jakby wyszły ze sklepu jubilerskiego - zauważył Jens Revold. Podstawą planu jest ośrodek wiedzy w Longyearbyen, w którym dane pochodzące z projektów prowadzonych na archipelagu będą oceniane i przechowywane na przykład do późniejszego wykorzystania w programach modelowania i programach działań zewnętrznych. SIAEOS będzie koordynować swoje działania z innymi systemami obserwacji Ziemi i pracami w zakresie modelowania, a uzyskane w nim rezultaty zostaną włączone do szerszej arktycznej sieci obserwacyjnej (Arctic Observation Network). - Wierzymy, że potencjał badawczy Svalbardu nie został jeszcze w pełni zrealizowany i że byłby on przedmiotem poważnego zainteresowania ze strony europejskiego środowiska badawczego - powiedział Jens Revold. - Uważamy, że Svalbard będzie cennym nabytkiem dla europejskiej infrastruktury i miejscem, w którym będą prowadzone będą znakomite badania o znaczeniu globalnym.
Kraje
Norwegia