Ewaluacja Europejskich Platform Technologicznych zakończona
Europejski Komisarz ds. Nauki i Badań, Janez Potocnik, z zadowoleniem przyjął wyniki ostatniej ewaluacji 34 Europejskich Platform Technologicznych (ETP). Na spotkaniu liderów branżowych Europejskich Platform Technologicznych, które miało miejsce 30 września, Komisarz Potocnik wychwalał platformy ETP, określając je jako "wyjątkowe i jedyne w swoim rodzaju" a wyniki przeprowadzonego sondażu ocenił jako zdecydowanie pozytywne. Europejskie Platformy Technologiczne wdrożono w 2002 roku jako sposób na zebranie razem badaczy i przedsiębiorców w celu wypracowania "długoterminowego strategicznego planu badań i rozwoju poszczególnych technologii o istotnym znaczeniu gospodarczym i społecznym". Obecnie obejmują one 34 różne dziedziny, w tym transport drogowy, technologie kosmiczne, energię wiatrową, technologie wodorowe i ogniwa paliwowe, nanotechnologie w zastosowaniach medycznych, robotykę, technologie kanalizacyjne i sanitarne - by wymienić zaledwie kilka. Komisarz Potocnik stwierdził, że "Nikt nie zaprzeczy, iż w sumie platformy ETP wniosły ogromny wkład w eliminowanie rozdrobnienia, skupiając razem wysiłki badawcze i pomagając w budowaniu Europejskiej Przestrzeni Badawczej. [...] Nie ma wątpliwości ponadto, że platformy ETP przyczyniły się do podniesienia liczby i jakości inwestycji badawczo-rozwojowych." Ewaluację przeprowadzono na zamówienie Komisji Europejskiej. Jej głównym celem było odwzorowanie funkcjonowania, koncepcji rozwoju i celów platform ETP; zarejestrowanie i przeanalizowanie ich pracy, wyników i wpływów; opisanie sukcesów, czynników hamujących i najlepszych praktyk; oraz sformułowanie zaleceń na przyszłość. Raport zawiera 18 zaleceń kierowanych do ustawodawców i platform ETP oraz 12 wniosków charakterze ogólnym. Wśród zaleceń znalazło się i takie, kierowane do ustawodawców unijnych i krajowych, by "w sposób wyraźny i jednoznaczny nadal wspierać ideę platform ETP", promując je w sposób bardziej zdecydowany na niwie politycznej. Jeśli chodzi o komunikację, sondaż pokazuje pewną poprawę, która zaszła w ciągu ostatnich trzech lat, choć interaktywność mogła by być lepsza. Zaleca się, aby witryny ETP "koniecznie zoptymalizować i uczynić je bardziej profesjonalnymi". Witryny postrzegano jak klucz do uzyskania oszczędności czasowych i poprawienia koordynacji pomiędzy członkami platform, które to powinny stawać się coraz bardziej interaktywne, by wzmacniać zaangażowanie zainteresowanych stron. Poza tym sondaż wykazał, że w procesie ewaluacji trudno było uzyskać dostęp do platformy poprzez wyznaczoną dla niej osobę kontaktową. Ustawodawcy powinni zająć się pojawiającą się fragmentacją poszczególnych platform ETP, jak pokazuje sondaż, a poza tym należy zbadać możliwości "poszerzenia współpracy pomiędzy platformami, np. poprzez tworzenie wspólnych grup roboczych". W raporcie podkreśla się, że koniecznie należy zintensyfikować koordynację i współpracę pomiędzy platformami ETP "w celu zwiększenia ich wagi finansowej, zasobów, wartości dodanej i siły wpływu, aby unikać dublowania się i nieskuteczności", a także poszukać wspólnego podejścia do zagadnień społecznych. Aktualnie propozycje projektowe składane przez współpracujące ETP są rzadko zatwierdzane i tym problemem także należy się zająć. Platformy ETP zostały wezwane do tego, by zwrócić szczególną uwagę na zaangażowanie NGO (organizacji pozarządowych) i konsumentów: "Nadal wyzwaniem pozostaje, jak wyjaśnić społeczeństwu, dlaczego duże inwestycje w B&R są konieczne i jakie mogą one przynieść korzyści" - czytamy w raporcie. Innym wnioskiem z analizy jest ostrzeżenie dla platform ETP przed negatywnymi skutkami zamienienia ich w "kluby", ponieważ istnieje zagrożenie, że członkowie będą próbować wykorzystać ETP do generowania funduszy dla swoich firm w sposób nieprawidłowy. "Otwartość, przejrzystość i jasne zasady członkowstwa, uczestnictwa i zarządzania są niezbędne" - napisano. W raporcie zawarto także zalecenie by Komisja wyjaśniła możliwości rozszerzenia platform ETP poza UE, ponieważ dla kilku z nich taka międzynarodowa współpraca jest niezbędna, aby umacniać swoją konkurencyjną pozycję wobec innych potęg światowych. Zachęca się platformy ETP, aby nawiązywały partnerskie relacje z azjatyckimi i amerykańskimi programami badawczymi "w celu wymiany pomysłów i zainteresowań oraz sprawdzenia możliwości synergii". Wedle autorów raportu ważne jest także, aby ustawodawcy konsultowali się z platformami ETP i zapraszali je "do wyrażania swoich opinii i wnoszenia wkładu" w procesie opracowywania nowych strategii, tak aby mogły one wyjść poza "czystą technologię". Zalecenie, jakie skierowano do samych platform mówi, że powinny one wyjść poza wyłącznie naukowe i techniczne wyzwania, przesuwając nieco punkt ciężkości w stronę "regulacji i standardów, które wpływają na proces komercjalizacji wyników badań". Platformy ETP powinny, według raportu, być także "stroną wspomagającą, komunikującą i promującą nowe i adaptowane programy szkoleniowe i edukacyjne". Więcej uwagi powinny poświęcić platformy ETP - jak mówi raport - gromadzeniu funduszy i zarządzaniu finansami, w tym także lepszemu rozpowszechnianiu możliwości finansowania wśród stron zainteresowanych. Ponadto zachęca się platformy ETP by powiększały swoje zasoby finansowe poprzez wprowadzanie systemu składek wśród swoich członków. Jeden z podstawowych wniosków wyciągniętych z ewaluacji mówi, ogólnie rzecz ujmując, że uczestnicy platform ETP są dosyć zadowoleni (wynik 3,5 na 5). Stwierdzono, że na ogół platformy ETP uważa się za wystarczająco otwarte i przejrzyste; większość z nich z powodzeniem angażuje w swoją działalność i reprezentuje szeroki przekrój stron zainteresowanych z całej UE, chociaż istnieje potrzeba zwiększenia reprezentacji konsumentów i NGO a udziałowi MŚP trzeba się bliżej przyjrzeć (udział MŚP jest często blokowany przez ich ograniczone zasoby); wszystkie strony zainteresowane cenią sobie strategiczną działalność platform ETP; współpraca międzynarodowa jest nadal hamowana przez kilka czynników; platformy ETP są dosyć zadowolone z wpływu, jaki wywarły na zdefiniowanie tematów 7PR; a działania i czynności podejmowane przez platformy są na ogół uznawane za otwarte i przejrzyste. W swoich komentarzach kierowanych do liderów ETP Komisarz Potocnik podkreślał "wagę, jaką przywiązujemy do platform ETP jako silnego symbolu zaangażowania Komisji w umacnianie roli przemysłu w definiowaniu kierunków badań oraz w wyszukiwanie różnych form partnerstwa publiczno-prywatnego. Zaangażowanie to przynosi obecnie owoce w postaci Wspólnych Inicjatyw Technologicznych (WIT), Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT) i innych form inicjatyw branżowych." Zachęcał liderów ETP, aby rozważyli, w jaki sposób wyniki sondażu mogłyby pomóc w rozwoju platform. "Zawsze chętnie zapoznaję się z dobrymi pomysłami, szczególnie tymi, które pokazują, jak platformy ETP są w stanie wspierać budowanie przestrzeni ERA albo jak działania na poziomie unijnym, krajowym i regionalnym mogą być lepiej zintegrowane i koordynowane w celu wspierania procesu wdrażania SRA" - stwierdził. Komisarz Potocnik zakończył swoje wystąpienie w sposób następujący: "Ponad 90% z prawie 950 respondentów w ramach sondażu ewaluacyjnego waszych członków i uczestników potwierdziło, że - bazując na swoim dotychczasowym doświadczeniu z platformami ETP - z chęcią odnowiłoby swoje członkostwo. Czy może być jakaś lepsza ocena całej waszej ciężkiej pracy?"