Innowacyjne badania na rzecz doskonalenia terapii
Unia Europejska przyznała 11 mln EUR dla NeuroCypres - konsorcjum 21 wiodących laboratoriów europejskich w zakresie receptorów zawierających pętlę cysteinową (CLR). Badania w tej dziedzinie nie tylko poprawią stan naszej wiedzy, ale również położą podwaliny pod przyszły rozwój i opracowanie nowych leków w tej klasie receptorów. W ramach Siódmego Programu Ramowego (7PR), UE ogłosiła zaproszenie, którego celem było "zastosowanie wysokowydajnych metodologii w analizach strukturalno-funkcjonalnych transporterów błonowych i kanałów [...]. Celem powinna być identyfikacja nowych docelowych miejsc działania leków, by zmniejszyć liczbę chorób powiązanych z transporterami błonowymi i kanałami". Na zaproszenie odpowiedziało między innymi konsorcjum NeuroCypres kierowane przez profesora Guusa Smita. To z czego my wszyscy, którzy nie mamy tak szerokiej wiedzy na temat receptorów CLR, powinniśmy sobie zdawać sprawę, to ich niezwykle istotna rola w funkcjonowaniu obwodowego i centralnego układu nerwowego. Choroby mięśni, nadpobudliwość mózgu taka jak epilepsja czy uzależnienie od nikotyny zostały powiązane z receptorami CLR. Niektóre geny podjednostkowe receptorów CLR wydają się być również powiązane z chorobami psychicznymi, takimi jak schizofrenia i uzależnienia. NeuroCypres jest instytucją, w której łączy się specjalistyczna wiedza pochodząca z kilku wiodących laboratoriów europejskich. Wspólnie stworzą one odpowiednią masę krytyczną wiedzy niezbędnej do wykonania kolejnego kroku na drodze do lepszego poznania struktury i funkcji receptorów CLR. Z naukowego punktu widzenia, receptory CLR są specjalną super rodziną kanałów jonowych z bramką dla ligandu. Podstawowa struktura białek tych receptorów składa się z pięciu podjednostek białek z kanałem jonowym, który może się otwierać i zamykać w zależności od wiązania ligandu. Opracowano już leki, począwszy od środków uspokajających takich jak benzodiazepiny po środki przeciwwymiotne, których zadaniem jest oddziaływać na receptory CLR. Wszystko to sprawia, że receptory CLR odgrywają bardzo ważną rolę w medycynie, niemniej naukowcy nadal potrzebują więcej informacji na ich temat. Od 25 lat naukowcy nie są w stanie odkryć trójwymiarowej struktury białek na poziomie atomowym, potrzebnej do opracowania wąskospecjalistycznych leków. Aby to osiągnąć, jednym z głównych celów projektu NeuroCypres jest uzyskać, za pomocą promieni rentgenowskich i MRJ, wysokiej rozdzielczości obrazu struktur receptorów CLR i ich zespołów z różnymi ligandami, blokerami kanałów i modulatorami. Osiągnięcie tego celu pozwoli odsłonić podstawowe mechanizmy funkcjonowania receptora i otworzy nowe ścieżki do racjonalnego opracowywania leków. Innym celem projektu jest pogłębienie naszej wiedzy na temat funkcjonowania receptora w kontekście mózgu, ze szczególnym uwzględnieniem czujników biologicznych receptora, interakcji receptor-białko i modeli transgenicznych. Uzyskanie takiej wiedzy umożliwi przedsiębiorstwom farmaceutycznym wykorzystanie jej do doskonalenia produkowanych leków. Na przykład, zebrane dane będzie można ewentualnie wykorzystać do podzielenia benzodiazepinów na dwie odrębne kategorie/grupy: jedna wykorzystywana do leczenia lęków, a druga do wywoływania senności. Będzie można również opracować leki zwiotczające mięśnie oddziałujące wyłącznie na mięśniowe podytpy receptorów CLR, bez jednoczesnego symulowania wpływu nikotyny, co pozwoli z kolei zredukować negatywny wpływ na krążenie w czasie operacji. Dzięki swoim osiągnięciom w roku 2001 profesor Smit został uznany światowej klasy ekspertem w tej dziedzinie. Jak sam wyjaśnia: "W roku 2001 udało się mnie i mojemu koledze, Titii Sixma (NKI), wytworzyć i skrystalizować białko AChBP - funkcjonalnego i strukturalnego naśladowcę domeny wiązania ligandu receptorów CLR. Był to przełom i przez ponad pięć ostatnich lat poczyniono olbrzymi postęp w pogłębianiu wiedzy na temat części struktury krystalicznej receptorów CLR, co ogromnie ułatwiło badania w tej dziedzinie."