Innowacyjny instrument finansowy może przyspieszyć gruntowną renowację łotewskich budynków z czasów radzieckich
Radziecka architektura mieszkaniowa nie była zbyt okazała. Od lat 50. do końca lat 80. XX w. w całej Europie Wschodniej wzniesiono masę tanich budynków mieszkalnych zwanych chruszczowkami, a czas nie działa na ich korzyść. Na Łotwie, na przykład, stan większości budynków pogarsza się w niepokojącym tempie, pomimo dotacji. „Bez znacznego przyspieszenia tempa renowacji większość budynków wielorodzinnych stanie się niezdatna do zamieszkania”, mówi Marika Rošā z Ryskiego Uniwersytetu Technicznego. Podczas budowy tych budynków nie przejmowano się także efektywnością energetyczną. Ten stan rzeczy uległ jednak zmianie. Budynki te zazwyczaj zużywają od 50 do 60 % więcej energii, niż jest to konieczne, podczas gdy UE dąży do zmniejszenia zużycia energii w budynkach o co najmniej 32,5 % do roku 2030. Dlaczego więc nie zająć się obiema tymi kwestiami jednocześnie? „Renowacja istniejącego budynku pochłania mniej niż jedną czwartą kosztów budowy nowego. Może ona przyczynić się do osiągnięcia wysokiego standardu efektywności energetycznej na co najmniej kolejne 30 lat, a mieszkańcy mogą pozostać w swoich domach na czas realizacji prac”, wyjaśnia Rošā. Właśnie to proponowane jest w ramach projektu SUNShINE (Save your bUildiNg by SavINg Energy – towards 202020m2 of deeply renovated multifamily residential buildings), który zrzesza łotewskich interesariuszy.
Nowy instrument finansowy
Dzięki stworzeniu całkowicie nowego instrumentu finansowego, umożliwiającego długoterminowe finansowanie na przystępnych warunkach i zasadach, projekt pokonuje główne bariery stojące na przeszkodzie renowacji mających zapewnić budynkom energooszczędność. Zalicza się do nich fakt, że takie renowacje zazwyczaj kosztowałyby więcej, niż właściciele skłonni są zapłacić, że oszczędności na kosztach energii nie pokrywają w pełni kosztów inwestycji, a także że renowacja niekoniecznie jest dla nich kwestią priorytetową. Projekt SUNShINE oferuje znormalizowaną, długoterminową umowę w zakresie gruntownej renowacji mającej na celu poprawę efektywności energetycznej. Przedsiębiorstwa usług energetycznych prowadzą bezpośrednie rozmowy z właścicielami mieszkań i dokładnie rozumieją, za co płacą. „Kluczową kwestią, nad którą pracowaliśmy, była przejrzystość struktury opłat w ramach znormalizowanej umowy o poprawę efektywności energetycznej. Umowa zapewnia również jasne gwarancje związane z efektywnością energetyczną, klimatem wewnętrznym i wydajnością, a także nowe praktyki w zakresie konserwacji. Zamiast działać dopiero na podstawie reklamacji, przedsiębiorstwa usług energetycznych przechodzą teraz do zaplanowanych wcześniej czynności serwisowych”, dodaje Rošā. Ponadto w ramach projektu zajęto się istotną barierą uniemożliwiającą przedsiębiorstwom usług energetycznych angażowanie się w projekty modernizacji energetycznej: poprawiono ich zdolność bilansową do realizacji większej liczby projektów. W ramach projektu SUNShINE utworzono łotewski ośrodek ds. efektywności energetycznej budynków (ang. Latvian Building Energy Efficiency Facility, LABEEF), którego celem jest przejęcie należności z tytułu umów o poprawę efektywności energetycznej, a tym samym zmniejszenie zadłużenia w bilansach przedsiębiorstw usług energetycznych. Projekt ten umożliwił pomyślną realizację 31 projektów na Łotwie za łączną kwotę 25,5 miliona euro. Dziewięć z nich jest już na zaawansowanym etapie rozwoju, a pozostałe powinny zostać ukończone w ciągu najbliższych dwóch lat. LABEEF przejął na przykład portfel sześciu budynków od partnera projektu RenEsco. Jak zaznacza Rošā, każda umowa o poprawę efektywności energetycznej odpowiada 20-letniemu projektowi. „Każdego roku w ramach projektu należy dostarczyć raport z pomiarów i weryfikacji”, zauważa. Stworzono również stronę internetową, która ma pomóc przedsiębiorstwom usług energetycznych i właścicielom budynków wielorodzinnych w rozwoju ich projektu zgodnie ze standardowym procesem. Zmniejsza to koszty transakcji, stymuluje rozwój rynku oraz dostarcza narzędzi i wytycznych przedsiębiorstwom usług energetycznych zainteresowanym gruntowną renowacją budynków mieszkalnych. Poza tymi osiągnięciami projekt SUNShINE zapewnił wysokie standardy jakości renowacji, miejsca pracy i możliwości stabilnej pracy w sektorze budowlanym oraz rozwiązanie przyciągające prywatne środki finansowe. Pomoże on w zabezpieczeniu istniejących budynków mieszkaniowych na najbliższe 30 lat, a także wesprze cele UE w zakresie Zielonego Ładu, w szczególności realizowaną w jego ramach falę renowacji. „Przed nami długa i trudna droga”, mówi Rošā. „Ale mimo to nasz zespół z pewnością dowiódł skalowalności naszego rozwiązania”.
Słowa kluczowe
SUNShINE, normy, Łotwa, budynki mieszkalne, efektywność energetyczna, finansowanie, umowa o poprawę efektywności energetycznej, przejęcie, fala renowacji, budynki wielorodzinne, Zielony Ład, gruntowna renowacja
