Nowa terapia przeciwciałami przeciwko dwoince zapalenia płuc
Bakteria zwana dwoinką zapalenia płuc lub pneumokokiem stanowi główną przyczynę pozaszpitalnego zapalenia płuc i może ponadto wywoływać zakażenia ucha, zapalenie zatok przynosowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i sepsę. Antybiotyki stanowią główną linię obrony przeciwko tym zakażeniom, ale postępująca antybiotykooporność stanowi coraz większy problem.
Koktajl przeciwciał
Przeciwciała monoklonalne to cząsteczki w kształcie litery Y, które kierują układem odpornościowym tak, by zwalczał patogenne substancje. Zespół skupiony wokół finansowanego ze środków UE projektu mABSPN postanowił wyizolować przeciwciała monoklonalne, które mogłyby pomóc w walce z zakażeniem wywołanym dwoinką zapalenia płuc. „Skupiamy się obecnie na pracach nad nową szczepionką”, mówi Leire Aguinagalde, badaczka z projektu mABSPN. „Nasze dotychczasowe wysiłki przynosiły pożądane rezultaty, ale nadal musimy zbadać ogromną liczbę przypadków ze względu na sporą różnorodność charakteryzującą dwoinkę zapalenia płuc”. Bakteria ta posiada ponad 90 otoczek polisacharydowych, co jest jedną z jej głównych cech. Stanowią one czynniki decydujące o wirulencji, a każda z nich wywołuje określoną odpowiedź odpornościową. Tak duża różnorodność sprawia, że szczepionki nie gwarantują skutecznej ochrony przeciwko wszystkim szczepom tej bakterii, co tworzy pilną potrzebę stworzenia bardziej uniwersalnych terapii. Osiągnięcia w dziedzinie onkologii ułatwiły produkcję przeciwciał monoklonalnych i modyfikację ich aktywności. Jednak zwalczenie dwoinki zapalenia płuc wymaga znalezienia przeciwciał, które działają na antygen wspólny dla różnych szczepów, wywołując silną odpowiedź odpornościową. Stworzenie koktajlu przeciwciał, który byłby skuteczny przeciwko wielu różnym szczepom, stanowi alternatywne rozwiązanie.
Zmodyfikowane leczenie
„Przeciwciała monoklonalne wykorzystują naturalną siłę układu odpornościowego, więc wykorzystywanie ich w leczeniu zakażeń bakteryjnych cieszy się rosnącym zainteresowaniem”, mówi Aguinagalde. „Nie muszą być one ponadto specyficzne dla jednego serotypu. Chociaż skupiamy się na przeciwciałach przeciwko dwoince zapalenia płuc, naszym celem ostatecznym jest wykorzystanie rezultatów naszych badań do opracowania skutecznych terapii także przeciwko innym bakteriom”. Aguinagalde prowadziła swoje badania w laboratorium Suzan Rooijakkers działającym przy Uniwersyteckim Centrum Medycznym w Utrechcie (Królestwo Niderlandów), a jej projekt uzyskał wsparcie z programu „Maria Skłodowska-Curie”. Badaczce udało się udowodnić, że przeciwciała monoklonalne, szczególnie w zmodyfikowanej postaci, mogą stanowić skuteczną obronę przeciwko pneumokokom. „Wykorzystaliśmy już dostępne przeciwciała monoklonalne. Ponadto udało nam się stworzyć przeciwciała, które w badaniach in vitro i badaniach na myszach wykazywały wysoką skuteczność rozpoznawania pneumokoków, całkowicie je eliminując”, dodaje Aguinagalde. Badacze następnie zmodyfikowali przeciwciała, by poprawić ich działanie u ludzi.
Plany na przyszłość
Zdaniem Aguinagalde unijne wsparcie przyniosło sporo korzyści. „Dzięki niemu mogłam połączyć moją wiedzę na temat dwoinki zapalenia płuc z wiedzą specjalistyczną naukowców dotyczącą odporności. Nasz wspólny wysiłek zadecydował o powodzeniu projektu”, zauważa. „Unijne finansowanie umożliwiło mi jednoczesne kierowanie projektem, prace nad własnymi badaniami i nadzorowanie studentów. Mogłam ponadto wziąć udział w krajowych i międzynarodowych sympozjach, co było dla mnie także okazją do poprawy umiejętności prezentacji moich badań specjalistom”. Unijne wsparcie zachęciło badaczkę do aplikowania o inne prestiżowe granty. Aguinagalde planuje kontynuować badania nad wykorzystywaniem przeciwciał monoklonalnych w leczeniu zakażeń bakteryjnych: „Chcemy teraz już nie tylko skupiać się na walce ze szczepami pneumokoków, ale także opracować silne przeciwciała i poprawić ich możliwości, by ostatecznie stworzyć koktajl przeciwciał, który pozwoliłby rozwiązać cały ten problem”.
Słowa kluczowe
mABSPN, przeciwciało, monoklonalne, pneumokoki, dwoinka zapalenia płuc, koktajl, serotyp, zakażenie