Nowe biomarkery agresywnej postaci raka prostaty przyniosą korzyści także pacjentom z łagodną postacią choroby
Rak prostaty(odnośnik otworzy się w nowym oknie) to drugi najpowszechniej występujący nowotwór u mężczyzn(odnośnik otworzy się w nowym oknie), plasujący się zaraz za rakiem płuc. W ogólnym ujęciu jest to czwarty najpowszechniej występujący nowotwór. Nie ma obecnie rzetelnych metod rozróżniania relatywnie nieszkodliwej i potencjalnie śmiertelnej postaci choroby, dlatego wielu mężczyzn wybiera agresywne metody leczenia, które mogą stwarzać poważne ryzyko i powodować niepożądane skutki(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Dzięki wsparciu w postaci indywidualnego stypendium z programu działań „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Sofia Karkampouna z Uniwersytetu Berneńskiego(odnośnik otworzy się w nowym oknie), pracując w grupie badawczej pod kierownictwem George’a Thalmanna i Marianny Kruithof-de Julio zidentyfikowała innowacyjne biomarkery, które mogą zwiastować początek procesu przerzutowania agresywnej postaci raka prostaty. Stwarza to podwaliny pod dalszą charakteryzację, która może zaowocować poprawą prognostyki, a ostatecznie nawet ograniczeniem stosowania silnych terapii tylko do przypadków agresywnych postaci nowotworu.
„Podwójny” model przerzutowania pomaga ujawniać sygnały zwiastujące nowotwór
Mikrośrodowisko otaczające guza(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (zrąb) składa się ze struktur wspornych, takich jak tkanka łączna, układ naczyniowy, fibroblasty i komórki układu odpornościowego. Zrąb odgrywa ważną rolę w rozwoju nowotworu, postępowaniu choroby i procesie powstawania przerzutów. „Głównym celem projektu STOPCa(odnośnik otworzy się w nowym oknie) było ustalenie, czy zrąb raka prostaty w fazie przerzutowania zawiera określone wzorce ekspresji genów, które są różne od tych u nowotworów nie tworzących przerzutów, a następnie zrozumienie mechanizmów interakcji między guzem i zrębem”, wyjaśnia Karkampouna. Aby rozwikłać tę złożoną sieć interakcji, Karkampouna i jej zespół polegali na modelach ksenograftów pobranych od pacjentów oraz na zaawansowanej technologicznie metodologii molekularnej. Badacze przeszczepiali podskórnie(odnośnik otworzy się w nowym oknie) tkankę pochodzącą od przerzutów raka prostaty w kościach do różnych mikrośrodowisk u myszy. Zrąb był zatem zapewniany przez organizm gospodarza, podczas gdy komórki nowotworowe pochodziły od człowieka, co pozwalało na dokonanie rozróżnienia gatunkowego. Badacze przeprowadzili najnowocześniejszy proces sekwencjonowania RNA(odnośnik otworzy się w nowym oknie), aby jednocześnie ocenić transkryptom(odnośnik otworzy się w nowym oknie) guza i zrębu pochodzących z tej samej próbki tkankowej. „Według naszej wiedzy jest to jedno z pierwszych badań, w ramach którego analizowano specyficzne dla gatunku cechy transkryptomu przy pomocy sekwencjonowania RNA jako środka umożliwiającego skorelowanie zmian w ekspresji genów u guza ze zmianami w zrębie – w tym samym czasie i w warunkach in vivo”, mówi Karkampouna. Zespół uzupełnił te prace o analizę specyficznego dla gatunku proteomu(odnośnik otworzy się w nowym oknie).
Skomplikowany związek, który ma wartość prognostyczną
Połączone analizy transkryptomu i proteomu pozwoliły zespołowi zidentyfikować ekspresję charakterystycznych genów, których związek ze zrębem przerzutów do kości jest dobrze znany(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Geny te podlegały indukcji w środowisku zrębu mysiego gospodarza, co sugeruje, że guzy raka prostaty mogły indukować zdolność do upodabniania się do komórek kostnych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w zrębie. Co więcej, zespół odkrył różnice w odpowiedzi na androgeny(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (hormony stymulujące wzrost raka prostaty) u guza i w zrębie, co wskazuje na to, że konieczne może być podejście oparte na terapii kombinowanej, aby kontrolować sygnały androgenowe w zrębie. Karkampouna dodaje na koniec: „Zachowanie pochodzących ze zrębu biomarkerów specyficznych dla raka prostaty w podskórnych ksenograftach pobranych od pacjentów wspiera teorię, że środowisko na styku zrębu i guza jest dynamicznie zmieniane przez guza i może nabywać cech przedprzerzutowych, przygotowując się do procesu tworzenia przerzutów w kościach. Może to być potencjalnym źródłem informacji o fazie rozwoju guza i jego agresywności, zdatnym do wykorzystania na potrzeby prognostyki, przewidywania postępu choroby i klasyfikowania pacjentów zgodnie z ryzykiem rozwoju przerzutów”. Obecnie zespół dokonuje walidacji metody wykrywania takich biomarkerów w układzie krążenia. Lepsze wyniki i jakość życia dla coraz większej liczby osób z całego świata mogą być na wyciągnięcie ręki.
