Yerli bakliyatlarla sürdürülebilir tarımın geliştirilmesi
Gıda sistemleri, küresel sera gazı emisyonlarının üçte biri kadarını oluşturan ciddi düzeyde karbon ayak izine sahiptir. Bu bakımdan, sektör acilen daha sürdürülebilir hale gelmek zorundadır. Küçük baklagiller, büyük farklar yaratabilir. James Hutton Enstitüsü bünyesinde agroekolojist olarak görev yapan Pietro Iannetta, “Tarım emisyonlarının büyük bir bölümü, inek, domuz gibi besi hayvanlarından ve sentetik azot bazlı gübrelerin kullanılmasından kaynaklanıyor. Öte yandan baklagiller ise hem gıda hem de yem olarak sürdürülebilir bir besin kaynağıdır ve aynı zamanda doğal azotlu gübre olarak da kullanılabilir.” diye belirtiyor. Ne yazık ki, Avrupa’da baklagillere yoğun talep olmasına rağmen, bunun büyük çoğunluğu ağırlıklı olarak soya fasulyesi ve hayvan yemi olarak ithal ediliyor. Ayrıca bunlar genellikle kesilerek tarlaya dönüştürülmüş yağmur ormanı bölgelerinden geliyor. Iannetta, “Gıda güvenliğini ve çevresel refahı korumak ve daha sağlıklı beslenme düzenlerine geçişi desteklemek için Avrupa’nın yerli baklagilleri teşvik ederek tarım-gıda sistemlerini çeşitlendirmesi gerekiyor.” diyerek sözlerine devam ediyor. Bunu başarmak için tarım-gıda sektöründeki aktörlerin daha fazla işbirliği yapması gerekiyor, bu işbirliği de kısmen AB destekli TRUE (Transition paths to sustainable legume-based systems in Europe) projesi tarafından yürütülüyor.
Daha sürdürülebilir bir sisteme doğru
Daha sürdürülebilir ve yerli bakliyat temelli tarım-gıda sistemlerini gerçeğe dönüştürme arzusu, projenin en önemli parçasıdır. Projeyi koordine eden Iannetta, “Bu tür sistemler için gereken bilgi birikimi, istek ve talep halihazırda mevcut. TRUE, ilgili paydaşlar arasında bağlantı kurulmasına bu paydaşların güçlendirilmesine, aynı zamanda inovasyon ve işbirliği yoluyla bu sürdürülebilir sistemlerin oluşturulmasına yönelik en iyi yolların belirlenip gerçeğe dönüştürülmesine yardımcı oluyor.” diye belirtiyor. Halihazırda devam eden bir çalışma olmasına rağmen, projede önemli ölçüde ilerleme kaydedilmiştir. Önemli engeller ve fırsatlar belirlenmiş, aynı zamanda değer zincirinin tüm aktörleri için faydalı araçlar geliştirilmiştir. Bunlar arasında, yaşam döngüsü analiz araçları ile işletmeler için değer zinciri genelindeki ilk sürdürülebilirlik değerlendirme aracını temsil eden ’Pathfinder’ adlı bir karar destek sistemi yer alıyor. TRUE, ’iklim-pozitif’ cin ve yüksek proteinli yan ürünlerin üretiminde bezelye kullanılan % 100 ticari Nàdar Gin gibi birçok yenilikçi ürünü piyasaya sürmüştür. Aynı zamanda kendi ticari markası da (CoolBeans®) bulunan projede çeşitli bilimsel makaleler, politika konusunda bilgilendirmeler ve raporlar yayımlanmıştır. Hatta proje kapsamında bir bakliyat tarifleri kitabı da yayımlanmıştır!
TRUE’nun ötesinde
Bu proje, kıta genelinde bazı girişimlerin kurulmasında önemli bir rol oynamıştır. Bunlardan biri, Legume Innovation Network - Bakliyat İnovasyon Ağı (LIN) girişimidir. AB destekli LEGVALUE projesi ile işbirliği yapılarak gerçekleştirilen LIN, Avrupa’da sürdürülebilir ticari kalkınmayı desteklemek için bakliyat odaklı işletmeler ile STK’lar arasında bağlantı sağlamayı hedefliyor. TRUE projesi, mahsul çeşitlendirmesi araştırmalarının etkisini artırmak ve yenilikçi çeşitlendirme önlemlerinin benimsenmesini teşvik etmek üzere Avrupa’daki ortak kuruluşları bir araya getiren Crop Diversification Cluster - Mahsül Çeşitlendirmesi Grubu (CDC) bünyesinde de rol oynuyor. Iannetta, sözlerini “Bu iki girişim, TRUE projesi sırasında başlattığımız çalışmanın sürekli ve kalıcı bir etkiye sahip olmasını sağlıyor. Umarım bu girişimler, TRUE tarafından başlatılan ivmeyi artırarak, sürdürülebilir tarımı tanımlayacak olan yenilikleri teşvik etmeye devam eder.” diye sürdürüyor. Proje kapsamında şu sıralarda bakliyat odaklı yeni projelerde kullanılabilecek araç, yöntem ve stratejiler geliştiriliyor.
Keywords
TRUE, sürdürülebilir, CoolBeans, Nàdar Gin, tarım, baklagiller, tarım-gıda, karbon ayak izi
