Związek pomiędzy perspektywą, zachowaniem i decyzjami: przypadek sędziów trybunału międzynarodowego
Międzynarodowy Trybunał Karny(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (MTK) składa się z 18 sędziów wybieranych na 9 lat przez Zgromadzenie Państw-Stron Statutu Rzymskiego. Działania i motywacje sędziów zasiadających w MTK od lat stanowiły przedmiot zainteresowania badaczy. Wnosząc wkład w literaturę przedmiotu, zespół finansowanego przez UE projektu INCRICO(odnośnik otworzy się w nowym oknie), realizowanego przy wsparciu z działania „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie), analizował, jak sędziowie MTK postrzegają swoją funkcję oraz jak to z kolei wpływa na ich praktyki i decyzje. „W tym kontekście zespół projektu zbadał wewnętrzne (decyzyjne) procesy związane z pracą sądów oraz przeanalizował proces przygotowawczy i funkcje, jakie sędziowie MTK przypisują swojej pracy, między innymi zasięganie osobnych i odmiennych opinii”, wyjaśnia Gregor Maucec, stypendysta działań „Maria Skłodowska-Curie”. W tym celu opracowano nowe podejście, które opierało się na postrzeganiu przez sędziów MTK swojej roli w decyzjach i praktykach. „Innowacyjność tej analizy polega na obraniu perspektywy wewnętrznego/zewnętrznego wymiaru praktyki prawnej”, dodaje Maucec. To istotny przełom w dotychczasowych podejściach, które nie zwracały większej uwagi na obraz MTK z perspektywy jego sędziów.
Rzeczywistość Międzynarodowego Trybunału Karnego
„Zgromadzone przez nas wyniki potwierdzają, że postrzeganie przez sędziów MTK swoich obowiązków znacznie wykracza poza założenie, że sądy powinny stosować istniejące, uznane reguły/zasady prawa w rozpatrywanych sprawach”, podkreśla Maucec. W rzeczywistości sędziowie MTK uznają dodatkowe cele za część funkcji sądowniczej trybunału, m.in. ustalanie faktów, rozstrzyganie sporów, stanowienie prawa, prowadzenie spraw i zarządzanie. „W mniejszym stopniu ich rozszerzona koncepcja funkcji sądowniczej trybunału obejmuje również pewne funkcje społeczne MTK, takie jak ochrona interesów i wartości społeczności międzynarodowej”, dodaje Maucec. Ustalenia badaczy zostaną przedstawione w monografii zatytułowanej „The International Criminal Court and the Judicial Function: A Study of Judicial Perceptions and Practices” („Międzynarodowy Trybunał Karny a funkcja sądownicza: badanie perspektywy sędziów i ich praktyk”), która ukaże się w 2022 roku. Zespół projektu opublikował wstępne wyniki w kilku recenzowanych czasopismach oraz pracy zbiorowej. Dzięki projektowi Maucec mógł zorganizować międzynarodową (wirtualną) konferencję wysokiego szczebla z udziałem Shai Dothana, profesora nadzwyczajnego na Uniwersytecie Kopenhaskim, podczas której badano, w jaki sposób cechy osobowe sędziów wpływają na ich zachowanie, pracę i decyzje podejmowane w sądach międzynarodowych.
Wpływ
Projekt INCRICO dostarczył nowych informacji na temat teorii i praktyki związanych z międzynarodowym sądownictwem karnym. „W dłuższej perspektywie czasu, w dobie populizmu i oporu wobec organizacji międzynarodowych, wyniki mojego projektu mogą przyczynić się do podniesienia rangi sądów międzynarodowych, co ostatecznie może wyeliminować niektóre najczęściej spotykane uprzedzenia wobec międzynarodowych sądów karnych i trybunałów”, zauważa Maucec. Badacz obecnie pracuje nad książką, która będzie systematycznym, kompleksowym i szczegółowym opisem funkcji sądowniczej trybunału. „W wyniku projektu zgromadziłem nieocenioną wiedzę i inspirację dla mojego następnego projektu, który skupia się na roli, jaką intuicja jako cecha osobista i zjawisko psychologiczne odgrywa w działaniach międzynarodowego sądownictwa karnego”, podsumowuje.
