Większa niezależność dla osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym
Dla osób ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną i wieloma niepełnosprawnościami fizycznymi interakcje z otoczeniem nie są takie proste. W większości przypadków prawdopodobnie osoby te są zależne od rodziny i opiekunów, którzy pomagają im nawet w całkiem podstawowych czynnościach z uwagi na problemy fizyczne czy sensoryczne takich osób. A jeśli ich sposób komunikowania się nie opiera się na konwencjonalnych symbolach i jest na poziomie przedwerbalnym, ich życie jest jeszcze trudniejsze.
Platforma INSENSION – proteza komunikacji
Zespół finansowanego ze środków UE projektu INSENSION, konsorcjum zrzeszające informatyków, ekspertów ds. edukacji specjalnej oraz specjalistów z zakresu opieki dla osób z niepełnosprawnością intelektualną, zaprojektował i opracował platformę ICT wspierającą takie osoby. „Opracowaliśmy i oceniliśmy mechanizmy wykrywania różnych sygnałów behawioralnych, które można zaobserwować u osób z niepełnosprawnością intelektualną i fizyczną. Sygnały te są interpretowane jako decyzje dotyczące sytuacji w otoczeniu”, podkreśla Michał Kosiedowski, koordynator projektu. Badanie w ramach projektu jest pierwszym, które przeprowadzono w autentycznej placówce zajmującej się opieką nad osobami z niepełnosprawnościami. Wzięli w nim udział uczestnicy, których dysfunkcje uniemożliwiają im samostanowienie. „Nasze rozwiązanie może sprawić, że życia osób ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną i fizyczną zostaną wzbogacone o szeroką gamę możliwości, co wpłynie też na poprawę ich jakości życia”. Szczególnie w przypadku opiekunów zajmujących się nowo przybyłym dzieckiem ze złożonymi problemami nauczenie się sygnałów koniecznych do komunikacji jest czasochłonnym procesem. W środowisku domowym może to zająć do trzech miesięcy. Dobra wiadomość jest taka, że platforma INSENSION może radykalnie skrócić ten kluczowy okres.
Narzędzia oceny
Aby opracować ten system, badacze przygotowali dwa kwestionariusze. Umożliwiają one ocenę tego, w jaki sposób osoba ze znaczną niepełnosprawnością nawiązuje interakcje i komunikuje się z innymi. Długi kwestionariusz oferuje kompleksowy obraz danej osoby oraz sposobu, w jaki wyraża ona swoje uczucia. Wskazania obejmowały szereg wskaźników emocji – komunikację przedwerbalną, trudne zachowania, sposoby wyrażania zadowolenia i niezadowolenia, ból oraz nastrój. „Z uwagi na złożoność gromadzonych przez nas informacji musieliśmy zawęzić zakres wskaźników”, wyjaśnia Kosiedowski. Nowy, uproszczony kwestionariusz zawiera dane, które są interpretowane jako chęć zmiany aspektów środowiska danej osoby z uwagi na brak komfortu. Aby stworzyć szerszy obraz populacji osób ze znaczną niepełnosprawnością, badacze z projektu INSENSION zgromadzili dane w Globalnym atlasie osób ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną i wieloma niepełnosprawnościami fizycznymi. Założenie było następujące: potencjalne stworzenie podgrup, w których wszystkie osoby wysyłają określone sygnały behawioralne. „To możliwość dotycząca grupy urodzonej z takim samym zespołem genetycznym”, wskazuje Kosiedowski.
„Inteligentny pokój” i personalizacja interakcji
System INSENSION wykorzystuje SI oraz Internet rzeczy (IoT), aby umożliwić osobom niepełnosprawnym komunikację z otoczeniem. Na potrzeby personalizacji systemu uczestnicy z niepełnosprawnościami są filmowani, zaś materiał wideo i dane audio są przechowywane w bazie danych, nad którą następnie pracuje SI. „Kamera rejestruje osobę z niepełnosprawnością, następnie komponenty SI mogą zidentyfikować tę osobę i zinterpretować jej zachowania”, zauważa Kosiedowski. „Dłonie, ramiona i całe ciało są monitorowane pod kątem gestów. System śledzi też określone punkty na twarzy, monitoruje ich ruch, jako że odpowiadają one za określony wyraz twarzy”. Następnie system rejestruje to, co interpretuje jako znaczące gesty oraz ich znaczenie. „Wyniki projektu są całkiem obiecujące”, podsumowuje Kosiedowski. „Nasze prace to pierwszy krok na drodze do sprostania ogromnemu wyzwaniu, jakim jest wykorzystanie zaawansowanych ICT do wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną i wieloma niepełnosprawnościami fizycznymi w ich interakcjach z otoczeniem”. Badacze będą kontynuować prace, by dopracować swoją technologię i uczynić ją bardziej niezawodną.
Słowa kluczowe
INSENSION, osoba ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną i wieloma niepełnosprawnościami fizycznymi, niepełnosprawność, komunikacja, ICT, SI, IoT, Internet rzeczy, Globalny atlas osób ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną i wieloma niepełnosprawnościami fizycznymi
