Nowatorska technologia przyspiesza prace nad lekami
Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B to poważne zakażenie wątroby wywoływane przez wirusa HBV. Choć od 1982 roku dostępna jest szczepionka, zakażenie wirusem HBV wciąż jest poważnym globalnym problemem zdrowotnym – na całym świecie żyje ponad 250 mln nosicieli. „W większości przypadków przewlekle zakażenie wirusem HBV jest bezobjawowe”, zauważa Miquel A. Pericàs, koordynator projektu VIRO-FLOW z hiszpańskiego Katalońskiego Instytutu Badań Chemicznych. „Nieleczone zapalenie wątroby i aktywacja procesów włóknienia może prowadzić do zwłóknienia wątroby, marskości tego narządu, a ostatecznie do raka wątrobowokomórkowego”. Ponieważ zagrożenie stwarzane przez tę chorobę jest poważne, trwają poszukiwania nowych środków leczniczych, które byłyby w stanie całkowicie usunąć wirusa z zakażonych komórek wątroby.
Szukanie nowych związków
Jednym z obszarów zainteresowania w tej dziedzinie są związki nazywane modulatorami składania kapsydów (ang. capsid assembly modulator, CAM). Uważa się je za obiecujące środki przeciwwirusowe, zdolne do zwalczania zakażenia wirusem HBV. Zespół finansowanego w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie” projektu VIRO-FLOW zamierzał wykorzystać odkrycia w tej dziedzinie. Jego celem było opracowanie szybkich i wydajnych technik identyfikowania potencjalnych środków przeciwwirusowych oraz syntetyzowania nowych klas modulatorów CAM. W dalszej perspektywie prace te mogą doprowadzić do odkrycia i produkcji skuteczniejszych leków przeciwko zapaleniu wątroby i, być może, innym chorobom. W związku z tym opracowano i zoptymalizowano oznaczenia biochemiczne służące do rozpoznawania małych cząsteczek, które mogą pełnić rolę inhibitorów HBV. Dodatkowo badacze połączyli te oznaczenia z technikami chemii przepływów ciągłych, by bezpiecznie i efektywnie syntetyzować potencjalne nowe inhibitory HBV. Najważniejsze zalety technologii ciągłego przepływu, które dają jej przewagę nad przetwarzaniem wsadowym, to między innymi efektywność kosztowa i szybsze tempo reakcji. Przygotowano nowatorską, zautomatyzowaną platformę mikrofluidyczną do selekcji i opisywania potencjalnych modulatorów CAM oraz opracowano bibliotekę obiecujących związków. Prace w ramach projektu zakończyły się sukcesem, a ich efektem były dwa patenty. Informacje o innych pionierskich odkryciach opublikowano w recenzowanych artykułach. Równolegle zespół projektu zapewnił nowoczesne szkolenia trzem doktorantom zajmującym się tą dziedziną. „Głównym celem było wyedukowanie nowego pokolenia dobrze przygotowanych badaczy”, mówi Pericàs. „Chcieliśmy wyposażyć ich w umiejętności naukowe, techniczne i biznesowe niezbędne do rozwoju kariery zawodowej w tej nowej dziedzinie prac nad lekami. Przyszli badacze będą musieli dysponować multidyscyplinarną wiedzą i kwalifikacjami związanymi z technologią”.
Spełnianie potrzeb społecznych
Bez tego nowego pokolenia badaczy Europa nie będzie przygotowana do walki z niektórymi palącymi problemami społecznymi. „Przed nami stoją wyzwania związane ze starzeniem się społeczeństwa”, twierdzi Pericàs. „Potrzebne będą nowe metody leczenia wielu różnych powszechnych chorób, takich jak wirusowe zapalenie wątroby typu B”. Odkrycia zespołu projektu VIRO-FLOW mogą w przyszłości przyczynić się do zwiększenia efektywności wytwarzania nowych związków o działaniu przeciwwirusowym. „Mamy nadzieję, że odkryte przez nas związki czynne będzie można wykorzystać jako nowe leki przeciw HBV”, opowiada Pericàs. „Uważamy, że technologie, które wykorzystaliśmy w ramach tego projektu, znajdą zastosowanie nie tylko w badaniach naukowych, lecz także w przemyśle. Celem jest bardziej wydajny i produktywny proces opracowywania leków”.
Słowa kluczowe
VIRO-FLOW, zapalenie wątroby, wątroba, wirus, zdrowie, środki lecznicze, przeciwwirusowe, leki, HBV
