Zielona transformacja uwzględniająca wszystkich obywateli
Projekty zazieleniania miast mogą odmienić nasze osiedla dzięki nowym parkom, ogrodom, szlakom, ścieżkom rowerowym oraz odnowieniu nabrzeży i innej infrastruktury. Inicjatywy te poprawiają aktywność fizyczną mieszańców i umożliwiają im kontakt z naturą, a jednocześnie łagodzą skutki zmiany klimatu, zapewniając cień, absorbując wodę opadową i świadcząc inne usługi ekosystemowe. „Badaniem tych inicjatyw zajmuję się od 15 lat”, wyjaśnia Isabelle Anguelovski z Uniwersytetu Autonomicznego w Barcelonie, koordynatorka projektu GREENLULUS i dyrektor Laboratorium Sprawiedliwości Ekologicznej i Zrównoważonego Rozwoju w Barcelonie. „Zauważyłam, że gentryfikatorzy zaczęli napływać do byłych ubogich obszarów przechodzących zieloną transformację. Mieszkańcy mówili mi, że byłoby prawdziwą tragedią, gdyby ludzie walczący o poprawę stanu środowiska w swojej okolicy musieli się wyprowadzić ze względu na rosnące koszty życia”.
Zazielenianie miast a sprawiedliwość miejska
Anguelovski zaczęła coraz dokładniej przyglądać się nowym projektom zazieleniania miast i kwestii sprawiedliwości miejskiej. „Zielona dzielnica zwiększa wartość nieruchomości”, mówi. „Przyciąga to inwestorów i bogatych obywateli. Problem w tym, że tworząc bardziej zielone i odporne na zmianę klimatu środowisko, zmuszamy biedniejszych mieszkańców do przeniesienia się do szarych, bardziej narażonych na zmianę klimatu dzielnic”. Kwestia ta była punktem wyjścia dla finansowanego przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych projektu GREENLULUS, który miał rzucić światło na potencjalne nierówności społeczne wynikające z zielonej gentryfikacji. Na początku Anguelovski zgromadziła dane dotyczące gentryfikacji z 40 miast w Europie i Stanach Zjednoczonych, aby ustalić jak dużą rolę odgrywa w niej zazielenianie miast.
Zielona transformacja a kwestia równości
Zespół projektu zebrał także doświadczenia i opinie mieszkańców różnych miast, m.in. Barcelony, Dublina, Nantes, Waszyngtonu, Bostonu i Montrealu, dotyczące przejawów gentryfikacji. Oprócz wysiedlenia, mieszkańcy zgłaszali również, że nowe luksusowe domy ograniczają dostęp do terenów zielonych, a nieoficjalne wspólnotowe tereny zielone są likwidowane, aby zrobić miejsce pod budowę kolejnych inwestycji. Badania Anguelovski potwierdziły również istnienie zależności między zazielenianiem miast a gentryfikacją w większości analizowanych przez nią przypadków. „Kolejnym trendem ilościowym jest to, że koszty życia w bardziej zielonych miastach są wyższe”, dodaje. „Im dłużej i silniej dane miasto utożsamiane jest z zielenią, tym jest droższe”.
Bardziej sprawiedliwa zielona transformacja
W ramach projektu powstały także narzędzia polityczne, które gwarantują, że nikt nie zostanie w tyle. „Pierwszy rodzaj polityki zapobiega wysiedleniom, wprowadzając m.in. ulgi w podatku od nieruchomości dla mieszkańców z klasy robotniczej, a także podatki od luksusowych, niezamieszkałych mieszkań w celu uniknięcia spekulacji”, mówi Anguelovski. „Podatek od dużych inwestycji może także sfinansować mieszkania socjalne”. Inne narzędzia obejmują strefę włączenia społecznego, np. zapewnienie, że określony procent nowych budynków w danej dzielnicy będzie przeznaczany na mieszkania socjalne. Rozwiązanie to może także służyć do ochrony ogrodów społecznych. „Angażowanie mieszkańców w proces projektowania parków już od samego początku może przyczynić się do powstania bardziej inkluzywnego projektu”, podkreśla Anguelovski. Projekty zazieleniania miast odgrywają kluczową rolę. Problem zmiany klimatu znajduje się już w punkcie krytycznym, a zielona infrastruktura może pomóc w łagodzeniu jego skutków. Jednak, jak pokazuje ten projekt, zielona transformacja musi być sprawiedliwa i uwzględniać każdego obywatela.
Słowa kluczowe
GREENLULUS, gentryfikacja, miejski, zazielenianie, ekosystem, zmiana klimatu, wykluczenie społeczne
