Celowane terapie komórkowe hamują niepożądane reakcje układu odpornościowego
Hemofilia A jest najczęściej spotykaną formą hemofilii - grupy chorób genetycznych polegających na zaburzeniu krzepnięcia krwi. Typ A hemofilii jest spowodowany niedoborem białka krzepnięcia, zwanego czynnikiem krzepnięcia VIII, i skutkuje nadmiernym i przedłużającym się krwawieniem spontanicznym lub na skutek niewielkich urazów. Stopień ciężkości choroby zależy od stężenia czynnika VIII we krwi, a leczenie z wyboru pacjentów z ciężką postacią tej choroby polega na zastosowaniu terapii zastępczej czynnikiem VIII. Jednak u około 30 % pacjentów leczonych tą metodą organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała neutralizujące (inhibitory), co oznacza, że ich organizm przestaje rozpoznawać substancję podawaną w ramach leczenia jako naturalny składnik krwi i hamuje jego działanie. Szwedzka firma Idogen(odnośnik otworzy się w nowym oknie) z sektora MŚP zainicjowała finansowany ze środków UE projekt ANTHEM, którego celem jest opracowanie pierwszej w dorobku tego przedsiębiorstwa terapii komórkowej o właściwościach tolerogenicznych. Polega ona na generowaniu długotrwałej tolerancji immunologicznej na konkretne cząsteczki lub komórki, a w tym przypadku oznacza zwiększenie tolerancji na czynnik VIII i stworzenie terapii ratującej życie osób z hemofilią.
Wykorzystanie komórek dendrytycznych o właściwościach tolerogenicznych
Terapia zaproponowana przez firmę Idogen jest oparta na komórkach dendrytycznych(odnośnik otworzy się w nowym oknie), specyficznym rodzaju białych krwinek, które odgrywają kluczową rolę w odporności i tolerancji immunologicznej. Kontrolują one zdolność do rozpoznawania przez inne komórki układu odpornościowego tego, co jest integralnym elementem organizmu, a co nim nie jest. Komórki dendrytyczne wyzwalają reakcje immunologiczne, gdy organizm zostanie narażony na działanie bakterii lub wirusów, oraz zapewniają, że układ odpornościowy nie zaatakuje własnych zdrowych komórek. Z kolei komórki dendrytyczne o właściwościach immunosupresyjnych wobec pewnych antygenów, które zapobiegają uruchomieniu reakcji odpornościowej przeciwko własnym zdrowym komórkom, noszą nazwę tolerogenicznych. „Technologia stworzona przez firmę Idogen koncentruje się na opracowaniu komórek dendrytycznych o właściwościach tolerogenicznych zaprogramowanych do indukowania tolerancji układu odpornościowego na wyselekcjonowane przez nas wcześniej cząsteczki lub antygeny. Polega ona na wystawieniu komórek dendrytycznych ex vivo na działanie antygenów, wobec których powinny indukować tolerancję, w obecności stworzonego przez nas induktora tolerancji”, wyjaśnia Christina Herder, dyrektor generalna firmy Idogen.
Pokonanie barier umożliwia szersze zastosowanie
Choć wcześniejsze badania przedkliniczne wykazały, że pierwotny induktor tolerancji o nazwie zebularyna odznaczał się skutecznością, na początku 2019 roku nowe dane nie potwierdziły tego efektu. Dlatego firma rozpoczęła kompleksowe, systemowe badania nad alternatywnymi induktorami tolerancji, aby wskazać bardziej skuteczną metodę wytwarzania komórek dendrytycznych o właściwościach tolerogenicznych. “W efekcie stworzyliśmy nową metodę opracowywania własnych programów terapii komórkowej(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Opiera się ona na precyzyjnie wyselekcjonowanej kombinacji substancji indukujących tolerancję, które zastąpią zebularynę. Terapie komórkowe są obecnie adresowane nie tylko do pacjentów z hemofilią (IDO 8), ale również po przeszczepie nerki (IDO T) oraz cierpiących na choroby autoimmunologiczne (IDO AID)”, podkreśla Herder.
Dobra praktyka laboratoryjna (GLP), dobra praktyka wytwarzania (GMP) i badania kliniczne
Projekt ANTHEM pomógł zespołowi badawczemu w stworzeniu protokołów GMP na potrzeby terapii komórkowej, a także umożliwił przeprowadzenie programu bezpieczeństwa GLP jako warunku koniecznego do rozpoczęcia badań klinicznych. Jednocześnie zespół przygotował protokół badań klinicznych oraz dokumentację niezbędną do złożenia wniosku o rozpoczęcie badania klinicznego. W kwietniu 2022 roku firma Idogen otrzymała pozwolenie od organów regulacyjnych na rozpoczęcie badania fazy I/IIa w Norwegii i Szwecji, które mają rozpocząć się już wkrótce. Pionierskie tolerogeniczne terapie komórkowe Idogen będą skutecznie przeciwdziałały niepożądanej reakcji układu odpornościowego na podawane pacjentom leki, wszczepione narządy czy własne komórki lub tkanki. Już wkrótce przypieczętują sukces współczesnych terapii i zlikwidują poważne przeszkody, które uniemożliwiają zdrowienie pacjentom zmagającym się z wieloma chorobami.
