Walka z epidemią bólu
Ból, będący wyniszczającym stanem, z którym borykają się miliony ludzi na całym świecie, okrzyknięto „europejską epidemią”. Aż 19 % Europejczyków boryka się z przewlekłym bólem, który wpływa negatywnie na ich codzienne życie, utrudnia podejmowanie pracy zarobkowej i wpływa na rodziny pacjentów. Ból stanowi również problem dla gospodarek – w Danii z powodu bólu pracownicy spędzają na zwolnieniach nawet milion dni rocznie, z kolei w Zjednoczonym Królestwie sam ból pleców kosztuje gospodarkę równowartość przeszło 5 miliardów euro każdego roku. Pomimo tych szkodliwych skutków bólu, Europa pozostaje w tyle za wieloma innymi krajami zarówno pod względem sposobów radzenia sobie z bólem, jak i badań nad bólem oraz jego mechanizmami. „W przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych, w których od dziesięcioleci działają specjalne programy finansowania badań nad bólem, działania realizowane w UE są poważnie niedofinansowane i nie są wspierane przez żaden specjalny program”, wyjaśnia Rolf-Detlef Treede, kierownik Katedry Neurofizjologii w Centrum Neuronauki Translacyjnej w Mannheim i koordynator projektu IMI-PainCare. W związku z tym w ramach finansowanego ze środków Unii Europejskiej oraz partnerów przemysłowych projektu IMI-PainCare badacze obrali sobie za cel poprawę sposobów zwalczania bólu i opracowywania leków oraz znalezienie nowych podejść do leczenia bólu. „Publikacje, które powstały i powstaną w ramach projektu IMI-PainCare, będą krokiem naprzód w kierunku spersonalizowanej medycyny w zakresie leczenia bólu”, dodaje Ombretta Caspani, kierowniczka projektów badawczych z ramienia Uniwersytetu w Heidelbergu.
Podejście oparte na trzech filarach
Podprojekt PROMPT miał na celu standaryzację oceny ostrego i przewlekłego bólu oraz identyfikację czynników ryzyka wystąpienia przewlekłego bólu pooperacyjnego. Zespół projektu PROMPT prowadził ocenę zgłoszeń pacjentów zarówno w rzeczywistych warunkach, jak i podczas kontrolowanych badań. Wśród działań zrealizowanych w ramach projektu można wymienić duże międzynarodowe badanie obserwacyjne dotyczące bólu pooperacyjnego. Konsorcjum projektu BioPain zweryfikowało kilka biomarkerów pod kątem możliwości wykorzystania ich w celu oceny przeciwbólowego działania leków. Zespół badawczy wykorzystał techniki neurofizjologiczne do zbadania funkcjonalnych biomarkerów, które obiektywnie dokumentują przetwarzanie sygnału nocyceptywnego (bólowego) w określonych obszarach układu nocyceptywnego – nerwu obwodowego, rdzenia kręgowego, pnia mózgu i niektórych obszarów mózgu. Zespół projektu BioPain przeprowadził cztery międzynarodowe badania w celu zbadania różnych biomarkerów, realizując równoległe badania na gryzoniach. W ramach projektu TRiPP badacze profilowali kobiety cierpiące na przewlekły ból miednicy w celu zidentyfikowania biomarkerów i nowych metod leczenia. Pomimo wysokiej częstości występowania tego zaburzenia, zarówno narzędzia diagnostyczne, jak i nasze zrozumienie powiązanych z nim patologii są nieprecyzyjne lub w ogóle nie istnieją. W ramach projektu TRiPP wykorzystano kwestionariusze, multiomiczną analizę genomów kobiet cierpiących na przewlekły ból miednicy oraz wolnych od tej przypadłości, a także testy psychofizyczne, ocenę układu nerwowego i badanie wrażliwości pęcherza moczowego. Celem projektu TRiPP było również ulepszenie modeli bólu poprzez badania z udziałem ludzi i zwierząt.
Rozwój badań nad bólem w UE
Projekt IMI-PainCare przyczynił się do osiągnięcia wielu cennych rezultatów. Badacze przeprowadzili również szeroko zakrojone działania mające na celu rozpowszechnianie wyników prac wśród społeczeństwa, które objęły między innymi zorganizowane w Parlamencie Europejskim w marcu tego roku wydarzenia mającego na celu informowanie decydentów, zatytułowanego „Przyszłość europejskich badań nad bólem”. „Wszystkie trzy podprojekty zaowocowały dużą liczbą publikacji, kilka kolejnych jest w przygotowaniu”, zauważa Marcel Fröhlich, lider projektu z ramienia EFPIA. „Wierzymy, że część opracowań powstałych w ramach projektu IMI-PainCare będzie stanowiła ważny krok na drodze do wdrażania nowych metod leczenia bólu i jego badania”, dodaje. Publikacje te mogą również przyczynić się do rozwoju badań nad spersonalizowanymi metodami leczenia bólu, ze względu na subiektywny charakter jego odczuwania i szeroki zakres rozbieżności odczuć u poszczególnych pacjentów cierpiących na przewlekły ból. Zespół projektu IMI-PainCare zapoczątkował również dialog z NIH w ramach spotkań INTEGRATE-Pain w celu zainspirowania i wsparcia kolejnych programów finansowania badań. „Badania nad biomarkerami bólu będą promowane przez specjalną grupę ds. badań nad bólem (ang. Special Interest Group on Pain, PAINterest) utworzoną niedawno w ramach Międzynarodowej Federacji Neurofizjologii Klinicznej i pod przewodnictwem partnerów projektu IMI-PainCare”, mówi Treede.
Słowa kluczowe
IMI-PainCare, ból, przewlekły ból, badania naukowe, biomarkery, terapeutyczny, ścieżki, przeciwbólowy, układ nocyceptywny
