Dobroczynne bakterie i ekstrakty roślinne wspierają zdrowie pszczół
Wprawdzie pszczoła miodna wygląda dość skromnie, ale posiada cały arsenał zalet. Nie tylko dostarcza nam pysznego miodu, ale również odpowiada w dużej mierze za zapylanie większości naszych roślin uprawnych i drzew. Innymi słowy, na skrzydłach pszczół spoczywa brzemię całych ekosystemów, co nie brzmiałoby tak złowieszczo, gdyby nie fakt, że liczebność pszczół na świecie maleje w alarmującym tempie. „Niezależnie od tego, czy jest to spowodowane zmianą klimatu, utratą siedlisk, stosowania pestycydów czy inwazją patogenów, populacja pszczoły miodnej znacznie ucierpiała w ciągu ostatnich dziesięcioleci”, wyjaśnia Diana Di Gioia, profesor mikrobiologii rolniczej na Uniwersytecie Bolońskim. Dzięki wsparciu finansowanego przez Unię Europejską projektu NO PROBleMS Di Gioia i jej zespół roboczy prowadzą działania mające na celu opracowanie nowych sposobów ochrony kolonii pszczół miodnych.
Zatrzymać ekspansję Nosema ceranae
Projekt NO PROBleMS, wspierany w ramach działań „Maria Skłodowska-Curie”, koncentrował się na pasożycie z gatunku Nosema ceranae (N. ceranae), który atakuje komórki nabłonka jelita pszczoły miodnej i, jeśli nie jest zwalczany, może spowodować wymieranie kolonii. Według uczestników projektu, liczba zakażeń N. ceranae w Europie rośnie. „Z jednej strony, pasożyt ten staje się bardziej zjadliwy w powiązaniu z innymi czynnikami stresogennymi, takimi jak środki owadobójcze obecne w środowisku”, zaznacza Di Gioia. „Z drugiej strony, unijne regulacje zakazują pszczelarzom stosowania kilku antybiotyków, w związku z czym nie mają oni dostępu do jedynego środka zwalczającego N. ceranae, jakim jest Fumagillin-B”. Dostrzegając potrzebę opracowania ekologicznej strategii ochrony pszczoły miodnej, zespół projektu NO PROBleMS stworzył preparat składający się z pożytecznych mikroorganizmów i substancji pochodzenia roślinnego, zdolnych do powstrzymania tego niszczycielskiego pasożyta.
Skuteczna kontrola zakażeń
Jednym z kluczowych rezultatów projektu jest mieszanka pożytecznych bakterii, która okazała się skuteczna w walce przeciwko N. ceranae. Mieszanka została przetestowana w rzeczywistych warunkach, a pszczoły miodne, które poddano leczeniu, zostały oznakowane za pomocą nietoksycznej farby. W ramach projektu zbadano również zastosowanie Hive Alive®, komercyjnej mieszanki ekstraktów roślinnych, w połączeniu z mieszanką bakterii, jako dodatkowego środka ochronnego dla pszczół. „Zarówno mieszanka pożytecznych bakterii, jak i jej połączenie z mieszanką ekstraktów roślinnych wykazały zdolność do zwalczania zakażenia N. ceranae u pszczół miodnych”, zauważa Di Gioia. Co bardziej niepokojące, naukowcy wykazali, że leki weterynaryjne powszechnie stosowane przez pszczelarzy mogą przyczyniać się do rozprzestrzeniania się genów oporności na antybiotyki, co stanowi zagrożenie dla środowiska i innych organizmów.
Potencjał ekstraktów roślinnych i innych składników
Naukowcy zbadali również możliwość wykorzystania ekstraktów roślinnych, produktów fermentacji mikrobiologicznej, kwasów organicznych, odpadów z łańcucha żywnościowego i grzybów jako potencjalnych środków łagodzących zakażenie N. ceranae. Podczas badania pszczoły miodne zostały zakażone pasożytem, a następnie karmiono je roztworem cukru zawierającym substancję czynną. „Niektóre z badanych składników, w szczególności kwas octowy i różne grzyby, okazały się skuteczne w zwalczaniu N. ceranae i mogą być wykorzystane na potrzeby nowych preparatów do zwalczania tego pasożyta”, zauważa Di Gioia.
Pomoc w stabilizacji populacji pszczoły miodnej
Torując drogę do opracowania nowych, przyjaznych dla środowiska metod zwalczania N. ceranae, prace w ramach projektu NO PROBleMS mogą pomóc w ustabilizowaniu populacji pszczoły miodnej w Europie. „Zdrowe populacje pszczoły miodnej są kluczem do stworzenia konkurencyjnego europejskiego rynku miodu, zapewnienia odpornego łańcucha żywnościowego i umożliwienia nieprzerwanego zapylania upraw, krzewów i drzew, które służą jako pierwsza linia obrony przed skutkami zmiany klimatu”, podsumowuje Di Gioia. Naukowcy pracują obecnie nad opatentowaniem swojej mieszanki bakterii, jednocześnie poszukując inwestorów, którzy pomogliby im wprowadzić ten nowy produkt na rynek.
Słowa kluczowe
NO PROBleMS, zmiana klimatu, pestycydy, patogeny, pszczoły miodne, bakterie, ekstrakty roślinne, pasożyty, Nosema ceranae, pszczelarstwo
