Pomosty pomiędzy światami - analiza procesu integracji dzieci uchodźców i migrantów w Europie
Według najnowszych statystyk dotyczących Unii Europejskiej blisko 6,6 miliona dzieci poniżej 18. roku życia mieszkających na terenie Wspólnoty nie posiada obywatelstwa kraju zamieszkania. W 2022 roku przekładało się to na 8,2 % ogółu dzieci mieszkających na terenie UE i 17,6 % całkowitej liczby rezydentów pochodzących z państw trzecich. Analiza tych danych stanowi jedynie punkt wyjścia do dyskusji nad kluczowym zagadnieniem, jakim jest kwestia integracji społecznej i edukacyjnej dzieci uchodźców i migrantów w Europie. Dotychczasowe badania naukowe oraz projekty oparte na współpracy pozwoliły na dokonanie pewnych postępów w tej dziedzinie. Dzięki interaktywnej platformie gromadzącej informacje i dane na temat integracji dzieci uchodźców i migrantów po raz pierwszy możliwe jest oparcie działań na wiedzy z pierwszej ręki i głosach samych zainteresowanych. Nowe rozwiązanie stanowi owoc pięciu lat prac realizowanych w ramach finansowanego przez Unię Europejską projektu IMMERSE, w którym wzięło udział 11 partnerów z sześciu państw. „Dzieci migrantów w Europie borykają się z niezliczoną liczbą problemów i wyzwań związanych z koniecznością zmiany miejsca zamieszkania i przystosowania do nowych warunków i środowisk. Wiele z nich ma za sobą traumatyczne doświadczenia związane z ucieczką przed konfliktami, prześladowaniami lub ubóstwem w swoich krajach pochodzenia”, przyznaje Mercedes Fernández García, koordynatorka projektu IMMERSE. „Dbanie o dobrostan oraz ochronę tych szczególnie narażonych grup ma kluczowe znaczenie dla ich zdrowego rozwoju i skutecznej integracji ze społeczeństwami europejskimi”.
Możliwość pomiaru poziomu integracji migrantów
Jednym z pierwszych działań w ramach projektu było opracowanie i zweryfikowanie metodyki opartej na 30 wskaźnikach jakościowych i ilościowych wynikających z badań przeprowadzonych przy udziale dzieci i ich rodzin, ekspertów działających w tym sektorze, przedstawicieli władz, decydentów i środowisk akademickich w państwach uczestniczących w projekcie - Belgii, Niemczech, Irlandii, Grecji, Hiszpanii i we Włoszech. Opracowana lista wskaźników obejmowała wiele zagadnień na różnych szczeblach, począwszy od poziomu mikro, do poziomu makro, uwzględniając między innymi wyniki integracji, a także bariery i ułatwienia. Wśród nich można wymienić prawa, a także naukę języka i dostęp do kultury, dobrostan, więzi społeczne oraz osiągnięcia edukacyjne.
Interaktywna i kompleksowa platforma
Jednym z głównych rezultatów projektu IMMERSE jest interaktywna platforma, która obejmuje wyniki konsultacji i rozmów z dziećmi i innymi interesariuszami. „Pozwala to na porównanie stopnia integracji doświadczanego przez dzieci w różnych krajach, monitorowanie jego zmian w czasie i określanie obszarów wymagających podjęcia konkretnych działań związanych z określonymi kontekstami”, wyjaśnia Fernández. Platforma gromadzi informacje zebrane od ponad 24 000 dzieci i przekazane przez 406 placówek w formalnych i nieformalnych środowiskach edukacyjnych, działających w sześciu państwach uczestniczących. Zawiera również informacje statystyczne oraz zebrane z dokumentów przekazanych przez instytucje takie jak Eurostat, Eurydice, Indeks Polityki Integracji Migrantów (MIPEX), Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów (PISA), a także ministerstwa poszczególnych państw i urzędy statystyczne. „Zespół projektu IMMERSE położył szczególny nacisk na niedostatecznie reprezentowane grupy dzieci, przede wszystkim małoletnich migrantów pozbawionych opieki, których doświadczenia nie zawsze są uwzględniane w badaniach ilościowych realizowanych na szeroką skalę”, dodaje Fernández. Zespoły badawcze musiały stawiać czoła problemom związanym z dostępem do informacji oraz zastosować innowacyjne sposoby docierania do dzieci w ramach nieformalnych działań edukacyjnych. Zgromadzone dane wskazują zarówno pozytywne skutki integracji, jak i szereg niedociągnięć. Większość krajów osiąga doskonałe rezultaty w zakresie zapewniania dostępu do obowiązkowej edukacji i opieki zdrowotnej dla dzieci migrantów. Jednocześnie we wszystkich spośród nich dostrzegalny jest utrudniony dostęp do opieki w zakresie zdrowia psychicznego, a także problematyczny proces uzyskania obywatelstwa. Dzięki rezultatom prac zarówno władze państwowe, jak i samorządy lokalne, władze oświatowe i organizacje społeczne mogą podjąć działania w celu poprawy integracji dzieci uchodźców i migrantów. Badacze projektu IMMERSE opracowali również dostosowane zalecenia dla decydentów i sektora edukacyjnego oraz 60 najlepszych praktyk w zakresie integracji dzieci uchodźców i migrantów.
Słowa kluczowe
IMMERSE, dzieci imigrantów, uchodźcy, integracja społeczno-edukacyjna
