Ocena czynników i barier transformacji ekologicznej
Postępy w dziedzinie rolnictwo i akwakultury są jednym z celów określonych w Europejskim Zielonym Ładzie(odnośnik otworzy się w nowym oknie), z planami osiągnięcia 25% użytków rolnych w UE przeznaczonych pod uprawy ekologiczne do 2030 r. oraz znaczne zwiększenie udziału akwakultury ekologicznej. „Osiągnięcie tych ambitnych celów wymaga transformacji systemowej, zrównoważonego zwiększenia zarówno produkcji, jak i konsumpcji, z ogromną transformacją struktur gospodarstw i łańcuchów wartości” — wyjaśnia Ambra De Simone(odnośnik otworzy się w nowym oknie), kierowniczka ds. badań i innowacji w IFOAM Organics Europe(odnośnik otworzy się w nowym oknie), organizacji będącej gospodarzem projektu. „Potrzebujemy ambitnych badań i innowacji, silnych usług doradczych oraz szerokiej wymiany wiedzy i szkoleń w całym łańcuchu wartości produktów ekologicznych”. Rolnicy napotykają bariery techniczne, ekonomiczne i regulacyjne, potrzebują też wsparcia politycznego, stabilnych rynków i dostępnej wiedzy, aby móc przejść na produkcję ekologiczną lub pozostać rolnikami ekologicznymi. „Musimy zachęcać rolników do przejścia na rolnictwo ekologiczne i stworzyć realne możliwości przyciągnięcia nowych pokoleń i osób rozpoczynających działalność w tym sektorze” — mówi De Simone, koordynatorka projektu OrganicTargets4EU(odnośnik otworzy się w nowym oknie). W ramach projektu OrganicTargets4EU badacze i interesariusze stworzyli prawdopodobne scenariusze przyszłości przedstawiające, jak mógłby wyglądać rok 2040, gdyby zaplanowane cele osiągnąć do 2030 r. Pozwoli to znaleźć najbardziej obiecujące obszary inwestycji i wsparcia.
Opracowywanie scenariuszy prognostycznych
Projekt rozpoczął się od obszernego przeglądu literatury, którego celem było zidentyfikowanie sił napędowych rozwoju rolnictwa ekologicznego. Następnie interesariusze i eksperci wzięli udział w warsztatach na szczeblu UE, aby opracować dwa scenariusze zależne od polityki i dwa scenariusze zależne od popytu, a także analogiczne scenariusze dla akwakultury ekologicznej. Następnie zespół przeanalizował społeczno-ekonomiczne skutki różnych scenariuszy, badając kluczowe czynniki, w tym obiecujące cele ekspansji gruntów pod rolnictwo ekologiczne, wpływ rynku i mechanizmy popytu. Dalsze prace miały na celu zbadanie, w jaki sposób te cele osiągnąć.
Cele dotyczące gruntów pod rolnictwo ekologiczne
Wyniki projektu sugerują, że przy obecnych tendencjach osiągnięcie celu 25% ekologicznych użytków rolnych do 2030 r. jest mało prawdopodobne, ale 16–18% jest bardziej realistyczne. „Potrzebujemy celów zarówno aspiracyjnych, jak i realistycznych” — mówi De Simone. Jak dodaje: „Cel 25% ma kluczową wartość motywującą państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia politycznego, natomiast realistyczne cele pomagają dostosować zasoby i mierzyć postępy”. Badaczka zauważa również, że znajduje to odzwierciedlenie w planach strategicznych WPR(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz w fakcie, że po raz pierwszy wszystkie kraje UE zapewniły wsparcie dla rolnictwa ekologicznego i wyznaczyły cele dotyczące powierzchni gruntów pod uprawy ekologiczne do 2027 lub 2030 r. Postępy zależeć będą od rozwoju łańcucha dostaw, wsparcia politycznego i ambicji politycznych, kondycji rynku i innowacji oraz dostępu do wiedzy. W ramach projektu OrganicTargets4EU przeprowadzono kompleksową analizę czynników napędzających rozwój rolnictwa ekologicznego i akwakultury ekologicznej w całej Europie, obejmującą 29 not tematycznych dla poszczególnych krajów(odnośnik otworzy się w nowym oknie), ocenę społeczno-ekonomiczną oraz dialog polityczny z udziałem wielu podmiotów, aby zidentyfikować kluczowe luki i możliwości związane z celem ekologicznym.
W kierunku zrównoważonego systemu żywnościowego
„W odróżnieniu od «normalnych» innowacji, rolnictwo ekologiczne opiera się na bardzo złożonym, wielopoziomowym systemie wiedzy” — zauważa De Simone. „Oprócz formalnych systemów doradztwa i szkoleń oraz instytucji rolnictwa ekologicznego, kluczowe znaczenie mają nieformalne sieci i grupy partnerskie”. Projekt OrganicTargets4EU, którego zakończenie planowane jest na koniec lutego 2026 r., ma na celu opracowanie kompleksowych rekomendacji politycznych dotyczących kluczowych obszarów sektora ekologicznego, opartych na perspektywach rolników, doradców, przedsiębiorstw, badaczy i podmiotów politycznych.
