Najlepszy przyjaciel człowieka śpieszy mu na ratunek
Badanie chorób często występujących u ludzi, takich jak nowotwory czy choroby układu krążenia, z perspektywy genetycznej może dostarczyć bardzo potrzebnych informacji pozwalających na prawidłowe diagnozowanie i leczenie. Szczególna dziedzina genetyki zwana genomiką zajmuje się sporządzaniem map, czyli "sekwencjonowaniem", genów lub DNA związanych z określonymi chorobami. Ludzki genom jest bardzo skomplikowany, dlatego często łatwiej i szybciej jest badać genom psów, które cierpią na podobne choroby. Najlepszy przyjaciel człowieka jest od niego mniej skomplikowany genetycznie, więc do uzyskania istotnych informacji wystarczy mniejsza liczba próbek. Projekt LUPA jest poświęcony odkrywaniu molekularnych podstaw powszechnie występujących ludzkich chorób z wykorzystaniem psa jako układu modelowego. W ramach projektu prowadzone są badania czynników genetycznych u psów rasowych oraz mieszańców. Ich celem jest skuteczniejsze lokalizowanie kluczowych czynników genetycznych. Główne zadanie projektu LUPA to identyfikacja genów i mutacji, które ponoszą winę za wysoką zapadalność na niektóre choroby u określonych ras psów. Identyfikacja odpowiedzialnych genów polega na przejrzeniu całej sekwencji mapowej genów (czyli genomu) psów z zastosowaniem tzw. badań asocjacyjnych całego genomu (GWAS). Materiał genetyczny jest poddawany identyfikacji z podziałem na pięć kategorii chorób: nowotwory złośliwe, choroby układu krążenia, choroby zapalne, choroby neurologiczne oraz choroby monogeniczne (czyli wywoływane przez mutację pojedynczego genu). Ponadto w ramach projektu LUPA wykonywane są skany całego genomu ponad 10 tysięcy psów. Współpracuje ze sobą 20 klinik weterynaryjnych z 12 krajów europejskich, gromadząc próbki DNA potrzebne różnym uczestnikom projektu. Gromadzenie i opisywanie próbek jest zadaniem ogromnym, wobec czego zajęło ono ponad dwa lata. Zebrano prawie wszystkie próbki przy udziale schronisk, hodowców, lekarzy weterynarii i właścicieli zwierząt. W sumie od początku projektu zebrano i przetworzono ponad 7000 próbek. Uzyskano obiecujące wyniki w odniesieniu do dwóch chorób monogenicznych, przy czym podobne geny zidentyfikowano u ludzi. Co więcej, rozpoznano u psów obszary genomowe odpowiedzialne za inne, bardziej złożone choroby, takie jak epilepsja, nowotwory złośliwe, choroby układu krążenia oraz choroby zapalne. Projekt LUPA może nie tylko dostarczyć nową wiedzę ułatwiającą rokowanie i leczenie w przypadku ludzkich chorób, ale także zadecydować o przyszłości weterynarii w Europie.
