Czy stabilizatory nastroju przywracają prawidłową morfologię mózgu?
Badania dowodzą, że mózgi pacjentów z zaburzeniami psychicznymi charakteryzują się nieprawidłową budową drzew dendrytycznych, składających się ze wzajemnie połączonych neuronów. Mechanizmy psychopatologiczne prowadzące do nieprawidłowego układu komórek nerwowych nie są w pełni poznane, ale niedawno przeprowadzone badania sugerują, że mogą się one wiązać ze zmianami ekspresji genów. Uzyskanie kontroli nad układem komórek nerwowych pozwoliłoby skutecznie leczyć zaburzenia psychiczne. Jeden z nurtów badań w tej dziedzinie wskazuje, że elementem patogenezy, ale także nośnikiem terapeutycznym, może być nieprawidłowa regulacja czynnika transkrypcyjnego Sp4. Czynniki transkrypcyjne, takie jak Sp4, kontrolują czas wystąpienia transkrypcji – która stanowi element procesu prowadzącego do ekspresji genu – oraz ilość przekazywanej informacji genetycznej. Sp4 wykazuje się przy zmienionej ekspresji genów, które odgrywają rolę w patogenezie oraz terapii zaburzeń neuropsychicznych. Projekt "Kontrola transkrypcyjna morfologii drzew dendrytycznych w patogenezie i leczeniu zaburzeń neuropsychicznych" (Psychiaprotegenomic) ma na celu określenie, czy stabilizatory nastroju i leki przeciwpsychotyczne są w stanie przywrócić prawidłowy układ komórek nerwowych. Partnerzy tego finansowanego przez UE projektu uważają, że jest to możliwe poprzez stabilizację lub aktywację czynnika transkrypcyjnego Sp4. Prowadzone badania pośmiertne pozwolą ustalić, czy w tkance mózgowej osób z zaburzeniami afektywnymi występują odmienne stężenia białka czynnika transkrypcyjnego Sp4 lub innych czynników. Celem jest stwierdzenie, czy zmiany te prowadzą do defektów komórek nerwowych. Uczestnicy projektu przeanalizowali stężenia białka Sp4 i czynnika transkrypcyjnego Sp4 w tkankach pacjentów cierpiących na schizofrenię. Wyniki porównano z wartościami uzyskanymi u osób zdrowych. W dalszym toku projektu przeprowadzone zostaną pośmiertne badania ekspresji genów w mózgach osób cierpiących na zaburzenia neuropsychiczne. Pozwoli to stwierdzić, czy zmiany regulacji transkrypcyjnej bezpośrednio wpływają na układ komórek nerwowych. Równolegle naukowcy zamierzają zbadać oddziaływanie stabilizatorów nastroju i leków przeciwpsychotycznych na morfologię komórek nerwowych. Szczególne zainteresowanie budzi kwestia, czy przyjmowanie litu może zmienić morfologię komórek nerwowych poprzez zależną od Sp4 regulację transkrypcyjną. Wyniki projektu Psychiaprotegenomic z pewnością poszerzą naszą wiedzę na temat roli regulacji Sp4 w patogenezie zaburzeń psychicznych i możliwości jej wykorzystania w ich leczeniu. Naukowcy zyskają też nowe spojrzenie na programy transkrypcyjne kontrolowane przez lit.
