Bariera krew-mózg – fizjologia i patologia
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroby mózgu stanowią niemal 35% wszystkich chorób u ludzi. Mechanizmy wymiany komórkowej pomiędzy mózgiem, krwią i płynem mózgowo–rdzeniowym stanowią ochronę mózgu przed szkodliwymi substancjami. Stanowią jednak zarazem poważną przeszkodę w dostarczaniu leków i terapii chorób mózgu. Aby sprostać wyzwaniom związanym z funkcjonowaniem bariery krew-mózg, naukowcy z finansowanego przez UE projektu "Neuroscience on barriers in development" (NEUROBID) postanowili zbadać szczegółowo mechanizmy działania tej bariery. Zamierzali porównać działanie prawidłowej i zmienionej chorobowo bariery krew-mózg, oraz zidentyfikować główne czynniki wpływające na ten mechanizm. W prawidłowym mózgu naukowcy wyjaśnili mechanizmy molekularne, dzięki którym duże cząsteczki (np. białka) są transportowane poprzez splot naczyniówkowy i zidentyfikowali swoiste cząsteczki na powierzchni komórek bariery krew-mózg, odpowiedzialne za rozpoznawanie cząsteczek docelowych. Funkcjonowanie bariery krew-mózg jest poważnie zagrożone przez narażenie na niekorzystne czynniki w okresie okołoporodowym, takie jak stan zapalny, niedotlenienie lub leczenie glikokortykoidami. Po stworzeniu modeli zwierzęcych tych sytuacji naukowcy byli w stanie ocenić wpływ chorób na funkcjonowanie bariery krew-mózg w rozwoju osobniczym. Odkryto, że narażenie na glikokortykoidy w okresie okołoporodowym i u noworodków znacząco zwiększa ryzyko chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego. Podobne zmiany w morfologii i czynnościach bariery krew-mózg może wywołać stan zapalny w okresie okołoporodowym. W związku z tym, konsorcjum postanowiło zbadać, jak można z użyciem leków o działaniu ochronnym na układ nerwowy przywrócić integralność bariery krew-mózg. W dziedzinie przenoszenia cząsteczek, w tym leków, przez barierę krew-mózg naukowcy badali różne strategie, w tym modyfikowanie rozpuszczalności lipidów i zastosowanie ich jako transporterów lub nośników. Łącznie działania w ramach badania NEUROBID pozwolą lepiej zrozumieć barierę krew-mózg i jej funkcjonowanie, zwłaszcza w fazie rozwoju mózgu. Zgromadzona wiedza może też znaleźć przełożenie na interwencje kliniczne w celu leczenia chorób neurologicznych.
Słowa kluczowe
Bariera krew-mózg, neurologiczny, choroba mózgu, neurobiologia, lek działający ochronnie na układ nerwowy
