Nowa generacja leków do walki z grypą
Obecnie szczepionki i leki przeciwwirusowe są nakierowane na trzy białka otoczki wirusa grypy: hemoglutyninę, neuraminidazę oraz białko M2 pełniące funkcję kanału jonowego. Potrzebne są nowe klasy leków przeciwwirusowych, których zadaniem jest zakłócanie ważnych procesów u wirusów, takich jak mechanizm replikacji (polimeraza). Konsorcjum utworzone w ramach finansowanego przez UE projektu FLU-PHARM (New drugs targeting influenza virus polymerase) zajęło się opracowaniem nowych molekuł, których celem działania jest kompleks polimerazy, tak ważny dla wirusa grypy. Polimeraza RNA zależna od RNA u grypy to heterotrimeryczny enzym składający się z podjednostek PA, PB1 oraz PB2 odpowiedzialny za replikację wirusowego RNA, które jest następnie włączane do nowych wirusów zakaźnych. Ponadto polimeraza produkuje matrycowe RNA wirusa, dzięki czemu powstają białka wirusowe. Projekt FLU-PHARM pogłębił fundamentalną wiedzę z zakresu mechanizmów działania polimerazy i wykorzystał ją do projektowania nowocześniejszych leków przeciwwirusowych. Badacze uzyskali obraz na poziomie atomowym spiralnej struktury części rybonukleoproteiny (RNP) wirusa pokrytej nukleoproteinami i połączonej z polimerazą. Odkrycie to rzuci nowe światło na ekspresję genów wirusa i jego rozmnażanie się w zakażonych komórkach. Do innych odkryć naukowych zaliczyć można kryształowe struktury polimerazy u grypy typu A połączone z promotorem oraz polimerazy u grypy typu A i B, obie w postaci kompleksu z promotorem wirusa. W ramach wspólnego programu z zakresu chemii medycznej zsyntetyzowano i przebadano 2500 proponowanych molekuł badanych pod kątem zdolności do inhibicji endonukleazy polimerazy. Kilka proponowanych cząsteczek badano w celu określenia ich skuteczności w zakażeniu grypą u myszy. Cztery spośród nich znacząco zwiększyło przeżywalność zwierząt, dzięki czemu zweryfikowano tę koncepcję. Partnerzy opracowali również protokół służący do analizy rozwijania się odporności na leki w porównaniu z potencjalnymi lekami. Program opracowania leków FLU-PHARM został przejęty przez jedną z największych na świecie firm biotechnologicznych, co dowodzi skuteczności procesu badań przesiewowych. Wyniki i postęp w realizacji projektu zostały przedstawione przez konsorcjum w 29 publikacjach. Działania informacyjne nie były wyłącznie skierowane do sektora farmaceutycznego / medycznego. Spośród 55 działań informacyjnych, 15 było skierowanych do opinii publicznej, w tym do uczniów szkół średnich. Badania podstawowe koncentrujące się na funkcji polimerazy i jej interakcjach z komórkami gospodarza umożliwią opracowanie lepszych metod oznaczania komórek dla inhibitorów polimerazy.
Słowa kluczowe
Grypa, leki przeciwwirusowe, szczepionka, polimeraza, FLU-PHARM, cząsteczki proponowane