Ignorować czy nie ignorować – jakie decyzje podejmuje mózg?
Mózg całkiem skutecznie potrafi ignorować zbędne według niego informacje, szczególnie gdy czuje się przeciążony. Zgodnie z teorią przeciążenia poznawczego, nasza zdolność do ignorowania rozpraszających informacji zależy od tego, w jakim stopniu dane zadanie wyczerpuje zdolności percepcyjne naszego mózgu. Brak jest jednoznacznej definicji dużego i małego obciążenia poznawczego, a jest ona niezbędna do zrozumienia pojęcia uwagi. Uczestnicy finansowanego ze środków UE projektu LOADATCMC08 ("Perceptual load and neural competition. Determinant factors in selective attention") przyglądali się nowym podejściom do definiowania zasobów poznawczych. Partnerzy projektu badali aktywność kory wzrokowej i mechanizmy uczestniczące w selektywności uwagi. Analizowali mechanizmy neuronalne odpowiadające za selekcję uwzględniającą obciążenie, przyglądając się dokładnie przetwarzaniu selektywnemu i ograniczeniom zdolności mózgu ludzkiego za pomocą kilku metod. Mówiąc bardziej szczegółowo, zespół badał, w jaki sposób przydzielanie zasobów zależy od zapotrzebowania na przetwarzanie informacji mających znaczenie dla danego zadania. Zbadano sygnatury neuronalne obciążenia poznawczego po zgromadzeniu obrazów skaningowych mózgu uczestników badania, którzy wykonywali zadania wymagające skupienia dużej uwagi, przy stopniowym zwiększaniu obciążenia. Badania te ujawniły zaangażowanie czołowo-ciemieniowych regionów mózgu. Wyniki wykazały silne zależności przyciągająco-odpychające w aktywności neuronalnej w przypadku świadomego i nieświadomego przetwarzania informacji, zgodnie z przewidywaniami teorii obciążenia poznawczego. Na innym poziomie naukowcy zajęli się badaniami behawioralnymi, aby wyjaśnić zarzuty wygłaszane w ostatnim czasie wobec tej teorii. Ponadto, przeprowadzone doświadczenia ujawniły, że w przypadku mało wymagających zadań istnieje konkurencja między bodźcami o wolne zasoby poznawcze. Konkluzje te potwierdzają główne założenie teorii obciążenia poznawczego, według którego przetwarzanie informacji rozpraszających jest determinowane przez ilość zasobów przydzielanych bodźcom istotnym w kontekście zadania. Ogólne wyniki wskazują, że uwaga i oczekiwanie mogą równie dobrze współdzielić pewien poziom reprezentacji bodźców. Uczestnicy projektu ustalili, że obciążenie zmniejsza reprezentację informacji rozpraszających, a być może ma także wpływ na oczekiwanie, które może być przez nie formowane. Ustalenia te mogą pomóc nam lepiej zrozumieć jeden z filarów ludzkich procesów poznawczych: uwagę. Dzięki zbliżeniu się do zdefiniowania obciążenia poznawczego, nauka może określić, w jaki sposób mózg przetwarza olbrzymie ilości danych do niego docierających. W dalszej pespektywie, wiedza ta przyczyni się do poprawy dobrobytu i zdrowia psychicznego ludzi.
