Sytuacja monitoringu
Monitoring elektroniczny jest dziś wszechobecny i powszechnie akceptowany, jednak nie brakuje głosów, że sprawy zaszły już za daleko. Łączenie systemów monitoringu prowadzi do powstawania sieciowych systemów informacyjnych, które zagrażają swobodom obywatelskim i prywatności. Mając świadomość powagi sytuacji, ustawodawcy europejscy powołali do życia Program Sztokholmski, którego zadaniem jest przywrócenie równowagi i dodanie mechanizmów nadzoru etycznego. Prace finansowanego ze środków UE projektu SAPIENT (Supporting fundamental rights, privacy and ethics in surveillance technologies) miały na celu wspomaganie ustawodawców poprzez określenie warunków stosowania i weryfikowania inteligentnych technik monitoringu. Członkowie konsorcjum obejmującego siedem podmiotów zajęli się też dostarczeniem informacji o bieżącym stanie badań nad monitoringiem, nowych technologiach i adekwatności istniejących ram prawnych. Jednym z celów była ocena ogólnego stanu debaty i określenie poziomu publicznej akceptacji monitoringu. Partnerzy zajęli się stworzeniem metodologii do równoważenia i weryfikowania prywatności danych. Projekt był realizowany od lutego 2011 r. do lipca 2014 r. Prace rozpoczęto od opracowania scenariuszy dyskusji dotyczących monitoringu pod kątem poznania poglądów uczestników badania na ten temat. Istniejąca platforma oceny wpływu na prywatność została zaadaptowana do potrzeb badania kwestii inteligentnego monitoringu. Stworzoną w ten sposób nowa platformę zastosowano następnie do trzech projektów monitoringu. Badacze podsumowali zidentyfikowane wnioski, używając ich do dopracowania metodologii i rekomendacji. Dokonano kilku istotnych ustaleń. Obecny wizerunek równowagi między bezpieczeństwem a nadzorem nie odzwierciedla w dostatecznym stopniu trudności z tworzeniem odpowiednich metodologii. Rekomendacje projektu SAPIENT wskazują na konieczność eksponowania w dyskursie publicznym stosowanych obecnie metod monitoringu danych. Obywatele coraz powszechniej akceptują złożone i wszechobecne systemy nadzoru, co zwiększa możliwości ich użytkowników. Reakcje na sprawę Edwarda Snowdena pokazują jednak, że opinia publiczna jest w tej kwestii nieprzewidywalna. Rosnące możliwości technik monitoringu stawiają pod znakiem zapytania prywatność danych osobistych. Partnerzy projektu rekomendowali przeprowadzenie całościowej oceny wpływu wszystkich takich technologii z punktu widzenia praw obywatelskich i konsekwencji gospodarczych. W ramach konsorcjum opracowano odpowiednią metodologię, która została przetestowana w czterech analizach przypadku i odpowiednio zaktualizowana. Prace projektu SAPIENT przyniosły podsumowanie bieżącego stanu technologii monitoringu i ich publicznej akceptacji. Wypracowana metodologia może przyczynić się do uzyskania lepszej równowagi między prywatnością a szerszymi potrzebami społeczeństwa.
Słowa kluczowe
Monitoring, akceptacja publiczna, sieciowe systemy informacyjne, prawa obywatelskie, zastrzeżenia dotyczące prywatności