Przeciwdziałanie ceroidolipofuscynozie neuronalnej
Celem wspieranego przez UE projekt DEM-CHILD (A treatment-oriented research project of NCL disorders as a major cause of dementia in childhood) było opracowanie tanich metod wykrywania i walki z NCL. W skład konsorcjum DEM-CHILD wchodzili naukowcy, lekarze kliniczni oraz etycy, jak również małe i średnie przedsiębiorstwa z branży technologicznej oraz stowarzyszenia pacjentów z NCL i ich rodzin. Ważnym rezultatem projektu jest również stworzenie nowej sieci, w skład której wchodzą posiadający doświadczenie w leczeniu NCL lekarze kliniczni z Europy i Indii. Pozwoliło to zgromadzić ogromną ilość danych klinicznych i genetycznych dotyczących pacjentów z nieleczonym NCL. Stworzono skonsolidowaną bazę danych online DEM-CHILD, która będzie aktualizowana również po zakończeniu projektu. Głównym osiągnięciem było opracowanie algorytmu diagnostycznego NCL, który był omawiany w dwóch publikacjach naukowych. Dzięki niemu w ramach projektu DEM-CHILD udało się stworzyć tanie narzędzie do diagnostyki genetycznej pozwalające szybko wykryć wszystkie typy NCL. Występowanie choroby NCL powiązano z mutacją genów CLN1, CLN2 i CLN3. Naukowcy z powodzeniem opracowali wysoko wydajną, automatyczną metodę testowania aktywności enzymów opartą na spektrometrii mas, pozwalającą wykryć mutacje genów CLN1, CLN2 i CLN10 w próbkach uzyskanych z suchych kropel krwi. Udało im się również zidentyfikować modyfikatory i biomarkery chorób CLN3 i CLN1. W ramach projektu zidentyfikowano nowy szlak sygnałowy towarzyszący chorobie wywoływanej mutacją CLN3, mogący potencjalnie stać się celem terapii. Korzystając z modeli zwierzęcych, naukowcy odkryli zmiany biochemiczne specyficzne dla CLN1. Zidentyfikowali również dotychczas nieznany gen odpowiadający za wystąpienie choroby NCL, zwany ATP13A2/CLN12. W ramach projektu DEM-CHILD przeprowadzono szereg badań klinicznych mających na celu ocenę możliwości przywrócenia wzroku poprzez zastosowanie innowacyjnych terapii genowych oraz przeszczep zmodyfikowanych neuralnych komórek macierzystych do komory ciała szklistego. Wyniki były bardzo obiecujące, co wskazuje, że dalsze badania nad leczeniem neuroprotekcyjnym mogą wkrótce umożliwić skuteczne przywracanie wzroku. Wyniki projektu zostały podane do wiadomości publicznej za pośrednictwem seminariów DEM-CHILD, strony projektu, jak również podczas warsztatów i konferencji, w wielu publikacjach i artykułach, biuletynie diagnostycznym oraz w nagraniu wideo służącym do celów edukacyjnych. Baza danych pacjentów DEM-CHILD pozwoli lepiej ocenić skuteczność opieki paliatywnej oraz przeprowadzać walidację terapii eksperymentalnych. Życie z chorobą NCL jest niezwykle trudne zarówno dla pacjentów, jak i ich bliskich. Badania prenatalne w kierunku NCL, przeprowadzone z użyciem narzędzi DEM-CHILD, pozwolą wcześnie wykrywać tę chorobę i zapobiegać zwiększeniu liczby zachorowań w rodzinie.
Słowa kluczowe
Ceroidolipofuscynoza neuronalna, neurodegeneracyjny, demencja, DEM-CHILD, narzędzie do diagnostyki genetycznej