Biomarkery prognostyczne postępów cukrzycy
Coraz więcej danych wskazuje, że cukrzycy typu 2 można zapobiegać poprzez zmianę diety i ćwiczenia fizyczne. Istotne różnice w reakcji poszczególnych osób na te interwencje utrudniają identyfikację tych z nich, u których występuje ryzyko rozwoju cukrzycy. Obecnie jedynym sprawdzonym biomarkerem cukrzycy jest glukoza. Jej poziom zmienia się jednak w ostatnich stadiach fizjologicznej progresji choroby, co skutkuje opóźnioną diagnozą. Uczestnicy projektu DEXLIFE (Mechanisms of prevention of type 2 diabetes by lifestyle intervention in subjects with pre-diabetes or at high-risk for progression), finansowanego przez UE, rozwiązali ten problem poprzez zidentyfikowanie biomarkerów postępów choroby. Umożliwiają one przewidywanie przejścia ze stanu prawidłowego metabolizmu z prawidłową tolerancją glukozy do stanu przedcukrzycowego, po którym rozwija się cukrzyca typu 2. Aby oceniać rozwój cukrzycy w populacji, partnerzy projektu DEXLIFE badali cztery różne kohorty oraz przeprowadzili jedno nowe, prospektywne badanie w strategii porównań podłużnych. Zgromadzono i przeanalizowano dane dotyczące fenotypu klinicznego i profilu metabolomicznego/lipidomicznego oraz dane transkryptomiczne, epigenetyczne i genetyczne. Poszukiwano środowiskowych czynników ryzyka i biomarkerów różnych stadiów cukrzycy typu 2, aby przewidywać odnośne kliniczne punkty końcowe. Badacze odkryli, że pewne metabolity można wykorzystać jako markery, ponieważ ich poziom znacząco zmniejsza się lub zwiększa w związku z interwencjami w dietę i aktywność fizyczną. W badaniu interwencyjnym zmiana trybu życia poskutkowała istotnymi zmianami fizjologii, zdrowia i poziomu glukozy u badanych, co wyraźnie wskazuje na znaczenie trybu życia dla równowagi metabolicznej. W projekcie DEXLIFE opracowano model spersonalizowanych interwencji korzystając z podejścia biologii systemów. Może ono zostać wykorzystane w programach badań przesiewowych do identyfikacji osób z grupy wysokiego ryzyka i cierpiących na nierozpoznaną cukrzycę. Przyjęto do publikacji dziewięć artykułów naukowych, a osiem kolejnych jest w przygotowaniu. Nowo odkryte biomarkery przedstawiono na konferencjach międzynarodowych. Opracowane na podstawie wyników badań zestawy diagnostyczne do oznaczania biomarkerów odkrytych w projekcie DEXLIFE i nakreślania spersonalizowanych schematów interwencji mogłyby zostać wprowadzone do sprzedaży. Włączenie tych nowych informacji do programów szerzenia wiedzy wśród konsumentów mogłoby też pomóc zmniejszyć ryzyko cukrzycy. Podsumowując, polityka zdrowotna mogłaby znacząco zyskać w dziedzinie zapobiegania cukrzycy u osób z grupy wysokiego ryzyka.
Słowa kluczowe
Markery prognostyczne, cukrzyca typu 2, DEXLIFE, nietolerancja glukozy, metabolit
