Przywracanie wytwarzania mieliny, działając od wewnątrz
Przekazywanie sygnału w ośrodkowym układzie nerwowym przebiega wzdłuż aksonów izolowanych otoczką mielinową. Zaburzenia genetyczne lub stany patologiczne mogą prowadzić do demielinizacji, która pozostawia aksony nerwowe odkryte i niezdolne do właściwego przekazywania sygnału. Wyjaśnienie mechanizmów ulegających naturalnej aktywacji przy uruchomianiu endogennej naprawy osłonki mielinowej pozwoliłoby znaleźć wskazówki do tworzenia interwencji terapeutycznych. W ramach finansowanego przez UE projektu "Modulation of oligodendrocyte precursor cells differentiation fate during CNS remyelination" (MODOPCFATE) będą więc prowadzone badania nad szlakami różnicowania komórek prekursorowych oligodendrocytów. Komórki te w naturalny sposób regenerują pozbawione osłonki mielinowej aksony w typowych okolicznościach. Naukowcy zaobserwowali, że sygnały mikrośrodowiska uszkodzonych tkanek aktywują typowe różnicowanie komórek prekursorowych oligodendrocytów do oligodendrocytów lub alternatywnie do komórek Schwanna i astrocytów. To różnicowanie jest silnie uzależnione od lokalizacji, która prawdopodobnie warunkuje los komórek prekursorowych oligodendrocytów. Aby wyjaśnić czynniki molekularne, które warunkują różnicowanie komórek prekursorowych oligodendrocytów, naukowcy badali ich interakcje z komórkami innych typów, takich jak komórki mikrogleju i astrocyty w uszkodzonych tkankach. Analiza mikromacierzowa wycinków wyizolowanych z mózgu szczura po uszkodzeniu pozwoliła zidentyfikować geny, które ulegają ekspresji różnicowej w unaczynionych lub nieunaczynionych obszarach zmian. Stwierdzono w szczególności, że niektóre elementy szlaków sygnałowych białka morfogenetycznego kości i Wnt odgrywają istotną rolę w determinowaniu losu komórek prekursorowych oligodendrocytów w obszarach unaczynionych. Te odkrycia pozwoliły podejrzewać, że różnice czasowo-przestrzenne w ekspresji białka morfogenetycznego kości i jego inhibitorów leżą u podstaw różnicowania komórek prekursorowych oligodendrocytów. W tym celu naukowcy podawali w miejsca zmian antagonistów białka morfogenetycznego kości, podlegających aktywnej remielinizacji. Oczekuje się, że wyniki pozwolą ustalić, w jakim zakresie przywracanie osłonki mielinowej przez oligodendrocyty może być regulowane przez badane związki. Procesy przywracania osłonki mielinowej i wiązania komórek prekursorowych oligodendrocytów do naczyń krwionośnych są od siebie wzajemnie uzależnione i nie przebiegają w odizolowaniu. Jednakże istnieją czynniki pochodzące ze śródbłonka, które napędzają namnażanie komórek prekursorowych oligodendrocytów i ich alternatywne różnicowanie. Nakierowanie interwencji terapeutycznej na takie molekularne czynniki warunkujące mogłoby uruchomić mechanizmy regeneracji u osób chorych na takie zaburzenia, jak stwardnienie rozsiane.
Słowa kluczowe
Mielina, demielinizacja, stwardnienie rozsiane, endogenny, komórki prekursorowe oligodendrocytów, różnicowanie, białko morfogenetyczne kości, szlaki sygnałowe, naczyniowy
