Zdrowie zwierząt w gospodarstwach ekologicznych
Stan zdrowia zwierząt w ekologicznych gospodarstwach mlecznych nie zawsze spełnia oczekiwania konsumentów. Aby zwiększyć zaufanie konsumentów i utrzymać ich chęć do zapłaty wyższych cen, niezbędne jest wprowadzenie ulepszeń. Istniejące strategie zarządzania zdrowiem nie są wystarczająco skuteczne w przypadku wieloczynnikowych i bardzo złożonych interakcji, które wpływają na stan zdrowia krów mlecznych i wysoki poziom różnorodności między poszczególnymi gospodarstwami. W celu określenia najbardziej odpowiednich opcji zarządzania i ograniczenia występowania chorób produkcyjnych potrzebne jest podejście systemowe. Dzięki finansowanemu ze środków UE projektowi IMPRO (Impact matrix analysis and cost-benefit calculations to improve management practices regarding health status in organic dairy farming) powstały narzędzia diagnostyczne na rzecz ulepszenia praktyk w zakresie zarządzania. Narzędzia wspierają realizację podejścia ekwifinalnego, w ramach którego uwzględnia się fakt, iż gospodarstwa rolne mogą obniżyć poziom chorób produkcyjnych na różne sposoby. Podejście obejmuje ocenę sytuacji zdrowotnej stada w oparciu o dane dotyczące mleczności (koncepcja uwzględniająca współpracę rolnika, weterynarza i konsultanta), a także analizę kosztów i korzyści, a także opracowanie celów strategicznych, kompetencji i kontrolę w zakresie wdrażania środków i metod leczenia. Poziomy chorób produkcyjnych różniły się znacznie między gospodarstwami ekologicznymi w Niemczech, Hiszpanii, Francji i Szwecji, pomimo wspólnych zasad dotyczących rolnictwa ekologicznego. Rolnicy zaangażowani w projekt pozytywnie zareagowali na możliwość podjęcia dodatkowych środków profilaktycznych mających na celu poprawę stanu zdrowia ich stad. Ich zdaniem przyczyni się to do poprawy kondycji fizycznej stad, jak również do większej opłacalności i większego zadowolenia z pracy. Rolnicy mieli swój udział w tworzeniu strategii monitorowania zdrowia stada, które znalazły szerokie zastosowanie. Skuteczność stosowania alternatywnych metod leczenia jest oceniana jako wątpliwa, jeśli metody te nie zostaną wdrożone zgodnie ze wszelkimi zasadami sztuki lekarskiej, obejmującymi wczesną rejestrację objawów, szczegółową procedurę diagnostyczną, usunięcie głównych przyczyn, wybór odpowiednich środków zaradczych, kontrolę postępów w leczeniu i dokumentację skuteczności terapii. Projekt IMPRO przyczynił się do opracowania innowacyjnego podejścia do zarządzania zdrowiem zwierząt nie tylko w gospodarstwach ekologicznych, ale również w konwencjonalnych. Jest to zadanie, które wymaga od uczestników porzucenia starych przyzwyczajeń i zmiany perspektywy, a także poradzenia sobie ze złożonością i niepewnością. Postęp w ograniczaniu chorób produkcyjnych w ekologicznych gospodarstwach mleczarskich zależeć będzie również od zmian warunków rynkowych, ponieważ zdrowie zwierząt stanowi istotną cechę jakościową procesu produkcyjnego.
Słowa kluczowe
Krowa mleczna, zdrowie zwierząt, ekologiczna hodowla bydła mlecznego, ekwifinalny, zarządzanie zdrowiem zwierząt, IMPRO
