Najnowsze technologie a kwestie etyczne
Szybkość postępów naukowych w dziedzinie biomedycyny jest bezprecedensowa, a zastosowania technik edycji genomu są obecnie wprowadzane do praktyki klinicznej. Edycja genomu jest przełomową technologią, która umożliwia modyfikowanie genomu dowolnego organizmu, w tym człowieka. Pod egidą projektu SYSNORM (Systems networks norms) badacze zamierzali wnieść wkład w teorię normatywną poprzez analizę zagadnień wspólnych dla genomiki, filozofii i etyki. W pierwszym roku projektu badacze stworzyli nowatorski sposób postępowania z kompleksowymi zestawami ludzkich danych wygenerowanych z wysokoprzepustowych analiz genomicznych. Uczestnicy projektu SYSNORM pracowali również nad oceną etycznych aspektów przełomowych technologii takich jak organ-on-chip oraz układów opartych o model organoidu. W drugim roku projektu kładziono nacisk na nowatorską metodę edycji genomu w technologii CRISPR-Cas9. W projekcie SYSNORM uzyskano nowe spojrzenie na kwestie etyczne i prawne tej przełomowej technologii. W przyszłości edycja genów może znaleźć zastosowanie w terapiach genowych, w tym terapii na genach linii zarodkowych u człowieka. Zastosowanie techniki CRISPR/Cas9 do interwencji w linie zarodkowe człowieka wpływających na dziedziczne cechy będzie mieć konsekwencje nie tylko dla danej osoby i jej potomków. W projekcie SYSNORM ustalono, że potencjalne niekorzystne skutki edycji linii zarodkowych człowieka będą niewielkie w porównaniu z całościowym wpływem edycji genów na ekosystemy. Wprowadzanie zmian na bazie CRISPR w populacjach dzikich zwierząt w połączeniu z techniką napędu genowego jest prawdopodobnie zastosowaniem edycji genów o największym wpływie na środowisko. Dzięki tej technice zmiany genomu mogą szybko rozprzestrzeniać się w populacji dzikich zwierząt lub roślin, umożliwiając eliminację lub ograniczenie wektorów chorób, szkodników i gatunków inwazyjnych. W związku z tym edycja genomu stosowana w celu wprowadzania zmian do ekosystemu wymaga ogólnoświatowej debaty, uwzględniającej różne systemy wartości oraz modele zarządzania. Podsumowując, działalność projektu SYSNORM przyczyniła się do stworzenia wzorca modelu normatywnego mającego odniesienie do technologii genomicznych. W kontekście szybkich postępów technologicznych projekt ten poruszył szereg ważnych społecznie zagadnień, od wymiany danych po kwestie etyczne związane z edycją linii zarodkowych człowieka.
Słowa kluczowe
SYSNORM, biomedycyna sieciowa, wymiana danych, CRISPR/Cas9, edycja linii zarodkowych, napęd genowy
