Innowacyjne badania finansowane przez UE pomagają nam zrozumieć skomplikowaną sytuację polityczną na świecie
Rok 2019 można nazwać rokiem wyborów demokratycznych: w samej Europie, oprócz wyborów do Parlamentu Europejskiego, w co najmniej 15 państwach członkowskich UE odbędą się wybory krajowe (samorządowe, regionalne, parlamentarne lub prezydenckie). Poza UE wybory już się odbyły lub odbędą się w tym roku m.in. w Argentynie, Australii, Kanadzie, Indiach, Indonezji, Izraelu, RPA, Szwajcarii i na Ukrainie. Pod koniec 2019 roku Stany Zjednoczone będą szykować się do wyborów prezydenckich w 2020 roku, w których stoczy się walka pomiędzy urzędującym prezydentem Donaldem Trumpem a jego przeciwnikiem z Partii Demokratycznej. Patrząc zatem z perspektywy odbywających się obecnie procesów demokratycznych, demokracja ma się całkiem dobrze, lepiej niż alternatywne systemy.
Wyzwania naszych czasów
Jednocześnie, zwłaszcza od 2016 roku, byliśmy świadkami wyborów i referendów, w których dominującą rolę odegrały kampanie dezinformacyjne i fałszywe wiadomości rozpowszechniane na niespotykaną dotąd skalę, podważając zasadę świadomego uczestnictwa. W szerszym kontekście, demokratyczny świat zalała fala protestów i poglądów populistycznych, które zmieniły scenę polityczną w wielu krajach demokratycznych i wpłynęły na zaangażowanie polityczne obywateli. Niektóre z tych tendencji wywodzą się z kryzysu finansowego i gospodarczego z końca lat 2000, który pogłębił nierówności, zmusił wiele rządów do wprowadzenia polityki oszczędnościowej, zapoczątkował stagnację poziomu życia i doprowadził do silnej nieufności obywateli do rzekomych „elit politycznych”. Na szczególną uwagę zasługuje rola nowych technologii w kształtowaniu uczestnictwa w życiu politycznym we współczesnym świecie. Media społecznościowe połączyły miliardy ludzi w sposób, jaki jeszcze kilka lat temu był nie do pomyślenia, umożliwiając rozpowszechnianie informacji (w tym tych fałszywych), opinii i wiadomości wśród użytkowników z całego świata w przeciągu zaledwie kilku minut. Technologia zmienia też formy demokratycznego uczestnictwa. Na przykład w ostatnich latach wiele krajów wprowadziło elektroniczne maszyny do głosowania, które zastąpiły tradycyjne metody oddawania głosu. Rośnie też popularność bezpośrednich form demokracji, rozwijanych dzięki postępowi w technologiach cyfrowych, oraz aktywność w mediach społecznościowych ukierunkowana na ochronę przed złośliwymi botami i fałszywymi informacjami.
Innowacyjne badania naukowe = lepsze zrozumienie, lepsze rezultaty, lepsza polityka
W tak niespokojnych politycznie czasach istotne jest, aby innowacyjne badania w dziedzinie nauk społecznych były źródłem neutralnych analiz opartych na faktach, nowatorskich rozwiązań na rzecz poprawy systemów demokratycznych oraz informacji pomagających w opracowywaniu polityki opartej na dowodach. Z tego powodu unijny program „Horyzont 2020”, realizowany m.in. dzięki grantom Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN) i programu „Maria Skłodowska-Curie”, w pełni wspiera najzdolniejszych europejskich badaczy w dziedzinie nauk społecznych. W najnowszym wydaniu broszury CORDIS Results Pack, poświęconym wyborom i demokratycznemu uczestnictwu, prezentujemy 11 finansowanych przez UE projektów, które pomagają nam lepiej zrozumieć czynniki wpływające na zakres i przyszły kierunek demokratycznego uczestnictwa. Wśród najciekawszych projektów warto wymienić projekt POLPART, którego zespół skupił się na zbadaniu, w jaki sposób i dlaczego ludzie angażują się w politykę i jakie ma to przełożenie na bieżące działania w kierunku wzmocnienia i ochrony naszych demokratycznych wartości dla przyszłych pokoleń. Projekt POLCON ukierunkowany był na zrozumienie wpływu, jaki wielka recesja z lat 2008-2009 wywarła na kształtowanie się konfliktu politycznego w Europie. Tymczasem zespół finansowanego przez ERBN projektu SEEV, realizujący też kolejny projekt SEEVCA, opracował prawdziwie innowacyjny system głosowania elektronicznego, który, jeśli zostanie rozpowszechniony, ma szansę odbudować zaufanie społeczeństwa do procesu demokratycznego w czasach zdominowanych przez postawy sceptyczne. Zajmujący się podobną tematyką zespół projektu Civiciti przetestował i skutecznie wdrożył własną technologię elektronicznego głosowania, z której już korzysta wiele hiszpańskich gmin i która wkrótce może trafić do Ameryki Łacińskiej. Skuteczna integracja dzisiejszej młodzieży ze społeczeństwem była celem badań w ramach projektów CATCH-EyoU, PARTISPACE i PROMISE, zwłaszcza ze względu na to, że to właśnie młodzi Europejczycy najbardziej ucierpieli z powodu kryzysu. Z kolei prace nad projektem BOTFIND zaowocowały stworzeniem agregatora śmieciowych informacji, który wyświetla artykuły pochodzące z niewiarygodnych źródeł, rozpowszechniane za pośrednictwem Facebooka. Zespół projektu ma nadzieję, że ich narzędzie pomoże walczyć z coraz poważniejszym problemem dezinformacji w mediach społecznościowych.
