Cztery europejskie miasta z powodzeniem wdrażają zasady gospodarki o obiegu zamkniętym
W gęsto zaludnionych miastach bardzo trudno jest spełnić unijny cel związany ze zwiększeniem skali recyklingu, tak by do 2030 roku 60 % odpadów komunalnych nadawało się do ponownego wykorzystania. Aby osiągnąć ten cel, cztery europejskie miasta – Kopenhaga, Genua, Hamburg oraz Lizbona nawiązały współpracę opartą na łańcuchu wartości i zaangażowaniu w ramach finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu FORCE. Projekt pomoże miastom zamknąć obiegi gospodarowania odpadami z tworzyw sztucznych, zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym (WEEE), bioodpadami oraz odpadami drzewnymi. „Zaobserwowaliśmy, że poznanie potrzeb w łańcuchu wartości prowadzi do zwiększenia poziomu ponownego wykorzystania i recyklingu”, zauważa Mette Skovgaard, koordynatorka projektu FORCE.
Oddzielny odbiór odpadów ważnym elementem programu dotyczącego tworzyw sztucznych i WEEE
W Kopenhadze w ramach działań związanych z projektem FORCE wprowadzono programy odbioru domowych odpadów z tworzyw sztucznych i zachęcano obywateli do ich dodatkowej segregacji. „Gdy Kopenhaga uprościła program odbioru odpadów, wskaźnik ich zbierania wzrósł o 30 %", wyjaśnia Skovgaard. W ramach prac zostały także przeprowadzone różne testy sortowania i recyklingu tworzyw sztucznych pochodzących od konsumentów. Rezultaty tych prac wykazały, że polipropylen (PP) oraz polietylen o dużej gęstości (HDPE) można pozyskiwać z odpadów resztkowych, a następnie sortować i ponownie przetwarzać w surowce wtórne o właściwościach i wartości podobnych do surowców pozyskiwanych z tworzyw sztucznych zawierających PP i HDPE i segregowanych u źródła. Z kolei w Hamburgu celem było zwiększenie publicznej świadomości na temat redukcji i unikania WEEE. Pomocne okazało się opracowane w ramach projektu innowacyjne narzędzie wspomagające proces decyzyjny nazwane CYCEL. Umożliwiło ono obserwację rynku WEEE oraz informowanie obywateli o możliwościach odsprzedaży, naprawy, recyklingu oraz przekazania sprzętu. Stronę CYCEL odwiedza około 500 osób dziennie, zaś około 80 odwiedzających dziennie sprawdza cenę sprzedaży swych urządzeń. Co więcej, wstępne sprawdzanie urządzeń przekazywanych do miejskich punktów zbiórek odpadów w celu upewnienia się, że działają, przed przekazaniem ich do sklepu z produktami używanymi, pozwoliło na ograniczenie liczby niedziałających urządzeń o 10-20 %.
Zamykanie obiegów odpadów pozwala także na ograniczenie ilości odpadów drzewnych i marnotrawstwa nadwyżek żywności
Włochy mogą pochwalić się wysokim wskaźnikiem recyklingu drewna, zwłaszcza w sektorze paneli podłogowych. Aby usprawnić i zintegrować istniejący system zarządzania odpadami drzewnymi i przetestować nowe praktyki w zakresie zrównoważonego rozwoju, uczestnicy projektu FORCE opracowali nowe programy odbioru dla czterech rodzajów odpadów drzewnych. Dodatkowo mieszkańcy Genui otworzyli punkt ponownego użycia produktów, „Surpluse”, w którym można lokalnie przekazać meble oraz duży sprzęt elektryczny i elektroniczny do naprawy. W punkcie można również kupić produkty z drugiej ręki. Dzięki połączonym działaniom udało się zgromadzić około trzech ton dużych odpadów drzewnych, które następnie naprawiono i przekazano dalej. Z kolei w Lizbonie rozpoczęto realizację pilotażowego projektu polegającego na stworzeniu aplikacji internetowej LISBOA ZERO. Przyczyni się ona do ograniczenia produkcji odpadów organicznych u źródła dzięki temu, że wyprodukowane artykuły z krótką datą przydatności do spożycia będzie można przekierować do nowych kanałów dystrybucji i na nowe platformy. Celem tego projektu było określenie ilości i różnorodności źródeł żywności i odpadów żywnościowych, a także oszacowanie liczby uratowanych posiłków oraz ograniczenia emisji CO2 i kosztów. W aplikacji zarejestrowało się 76 podmiotów oferujących żywność. Szacuje się, że udało się odzyskać 1,6 miliona posiłków, uniknąć zmarnowania 800 ton żywności oraz ograniczyć emisje CO2 o 3 400 ton.
Gospodarka o obiegu zamkniętym w rękach europejskich obywateli
Wyniki projektu wykazały, że obywatele chętnie uczestniczą w gospodarce o obiegu zamkniętym, na przykład poprzez naprawę, odsprzedaż, recykling lub przekazanie swych sprzętów elektrycznych bądź mebli. Wiele działań zainicjowanych przez projekt FORCE jest obecnie realizowanych przez lokalnych wolontariuszy. Jak zauważa Skovgaard, „wielu ludzi niechętnie wyrzuca przedmioty, które można wykorzystać ponownie, chętnie za to przyczyniają się do ograniczenia marnotrawienia materiałów”. Założeniem projektu FORCE było ograniczenie marnotrawienia materiałów w gospodarce liniowej i utorowanie drogi do obiegu zamkniętego. Współpraca nawiązana z wieloma podmiotami zaowocowała pomyślnym utworzeniem sprawnie działających, ekologicznych rozwiązań. Przyjęcie takich rozwiązań przez inne miasta zapewni konkurencyjność europejskiej gospodarki o obiegu zamkniętym oraz ekologiczny rozwój.
Słowa kluczowe
FORCE, odpady, recykling, gospodarka o obiegu zamkniętym, odpady z tworzyw sztucznych, WEEE, nadwyżki żywności, odpady drzewne
