Ochrona osób transpłciowych i interpłciowych przed przemocą
Osoby transpłciowe (inaczej osoby trans), czyli osoby, których tożsamość płciowa nie jest zgodna z płcią przypisaną przy urodzeniu, często padają ofiarami nękania i przemocy. Osoby interpłciowe, czyli osoby, których cechy płciowe nie odpowiadają „typowym” definicjom męskich lub żeńskich ciał, także spotykają się ze stygmatyzacją i łamaniem ich praw człowieka. Przestępstwa przeciwko tym grupom powszechnie uznawane są za przestępstwa na tle nienawiści, transfobię i przemoc wobec osób transpłciowych. W ten sposób często pomija się wymiar płci, co często prowadzi do wykluczenia osób trans i interpłciowych z systemu ochrony zapewnianego przez ramy prawne dotyczące przemocy ze względu na płeć. Zespół finansowanego ze środków UE projektu TRANS-EU, przy wsparciu z działania „Maria Skłodowska-Curie”, zbadał formalny i praktyczny potencjał poszerzania istniejących ram dotyczących przemocy ze względu na płeć, by chronić osoby trans i interpłciowe przed przemocą. „Projekt skupiał się szczególnie na Argentynie z uwagi na jej innowacyjne podejście do tego zagadnienia i wysoką świadomość społeczną”, wyjaśnia Lorena P. A. Sosa, koordynatorka projektu i adiunktka na Uniwersytecie w Utrechcie.
Przypadek Argentyny
Argentyńskie ramy prawne dotyczące osób trans i interpłciowych posiadają pewne szczególne cechy. „Na przykład morderstwo osoby trans może być sądzone jako przemoc ze względu na płeć – kobietobójstwo, zabójstwo kobiet transpłciowych, zabójstwo travesti – lub przestępstwo na tle nienawiści”, zauważa Sosa. Ramy uwzględniają także pojęcia teoretyczne, takie jak „przemoc symboliczna”, pomagając w kwestionowaniu przedstawianych w mediach stereotypów dotyczących płci. „Ramy te eliminują wszelkie formy patologizacji transpłciowości podczas procesu prawnego uznawania tożsamości płciowej, oddzielając ją od genitaliów i tradycyjnych definicji ciała”, wyjaśnia Sosa. Ponadto osoby niebinarne, czyli nieidentyfikujące się ani jako kobiety, ani mężczyźni, są uwzględniane w orzecznictwie i praktyce administracyjnej. Zespół projektu TRANS-END przedstawił wyniki swojej analizy badawczej dotyczącej ustawodawstwa w Argentynie w dwóch artykułach naukowych. „Jeden z nich skupia się na powiązaniu pomiędzy przemocą symboliczną a przedstawieniem kobietobójstwa w mediach. Stanowi on krytyczny punkt odniesienia dla moich obecnych badań nad podejściami wykluczającym stereotypy z perspektywy queer i intersekcjonalnej w prawodawstwie i polityce, a także w orzecznictwie trybunałów praw człowieka”, tłumaczy Sosa. Drugi artykuł dotyczy koncepcyjnego i proceduralnego wykorzystywania pojęcia kobietobójstwa/zabójstw travesti oraz przestępstw na tle nienawiści podczas procesów karnych. „Uwzględniłam go w moich badaniach porównawczych dotyczących kryminalizacji przemocy ze względu na płeć w Unii Europejskiej”, kontynuuje Sosa. Zespół projektu TRANS-END przyczynia się także do szerzenia świadomości, organizując dwie konferencje międzynarodowe i festiwal filmowy skupiający się wokół tematu tożsamości płciowych. „Po każdym filmie miały miejsce dyskusje na temat kwestii dotyczących orientacji seksualnej i tożsamości płciowej. Ta inicjatywa skierowana była do ogółu społeczeństwa”, dodaje Sosa.
Prace nadal trwają
Dziś polityka dotycząca równości płci spotyka się z ostrą krytyką. „Wyniki projektu mogą wspomóc procesy decyzyjne, także na poziomie unijnym (…) Myślę, że to pozytywny wpływ, biorąc pod uwagę obecny klimat polityczny”, potwierdza Sosa. Sosa kończy właśnie prace na projektem „Safe and Proud” przenoszącym projekt TRANS-END na kontekst międzynarodowy. „W dalszym ciągu prowadzę także badania nad przemocą ze względu na płeć skierowaną przeciwko kobietom, ale zakres moich prac uległ znacznemu rozszerzeniu, kiedy uwzględniłam w nich tożsamość płciową i cechy płciowe. Do tej pory skupiałam się na kryminalizacji przemocy i ochronie narażonych na nią osób, ale w lutym rozpoczynam nowy projekt zorientowany na zapobieganie jej”, podsumowuje Sosa.
Słowa kluczowe
TRANS-END, trans, interpłciowość, przemoc, argentyńskie ramy prawne, ochrona, transpłciowość, płeć, tożsamość, kobieta, mężczyzna
