Poznać tajemnice mumifikacji
Archeolodzy wiedzą zaskakująco niewiele na temat procesu mumifikacji, chociaż badanie mumii dało początek ich dziedzinie. „Ciężko jest określić, jakim procedurom zostało poddane ciało przed złożeniem w grobie”, mówi Eline Schotsmans(odnośnik otworzy się w nowym oknie), stypendystka działań „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) z Uniwersytetu w Bordeaux(odnośnik otworzy się w nowym oknie) we Francji. Jak wyjaśnia Schotsmans, wynika to z faktu, że po upływie kilku tysięcy lat większość tkanki miękkiej zanika. „Dowody archeologiczne dotyczą jedynie ostatecznego pochówku ciała, dlatego praktyki pogrzebowe rzadko są badane jako dynamiczny proces składający się z kilku etapów zachodzących na przestrzeni czasu”, dodaje. Chociaż istnieje kilka metod badania przedpogrzebowej mumifikacji, żadna z nich nie jest w pełni sprawdzona. Korzystając ze wsparcia finansowanego przez UE projektu ArchFarm, Schotsmans postanowiła to zmienić i w tym celu udała się na trupią farmę w Australii.
Wiadomości zza grobu
Schotsmans jest jednym z niewielu archeologów pracujących w centrum tafonomicznym powszechnie znanym jako „trupia farma”, a w swoich badaniach wykorzystuje metody kryminalistyki, dlatego jej praca była pewną nowością w świecie archeologii. „Praktyki pośmiertne dają wgląd w zachowanie człowieka, organizację społeczną i mentalność społeczeństw z przeszłości, dlatego tak ważna jest ich odpowiednia analiza, która pozwoli nam zrozumieć dane społeczeństwo”, zauważa Schotsmans. Badania Schotsmans, które zostały przeprowadzone w Australijskim Ośrodku Tafonomicznych Badań Eksperymentalnych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (AFTER), skupiały się na pochówku zmarłych i praktykach pogrzebowych na Bliskim Wschodzie w epoce neolitu. Jak informuje badaczka, jej praca dostarczyła nowych informacji na temat procesu mumifikacji naturalnej. Na przykład naukowcy dowiedli, że zmumifikowane ciała także przechodzą przez standardowe fazy rozkładu, od wzdęcia do silnego rozkładu i wyciekania płynów ustrojowych. „Aby przejść do postaci zmumifikowanej, ciało musi najpierw utracić wilgoć i płyny”, wyjaśnia Schotsmans. „Zatem błędne jest twierdzenie, że mumifikacja zatrzymuje rozkład lub mu zapobiega”. Naukowcy ustalili także, że przepływ powietrza i parowanie odgrywają kluczową rolę w procesie mumifikacji. „Wiele osób uważa, że proces mumifikacji wymaga suchych warunków, ale dojść do niego może także wskutek działania codziennych opadów i wiatru”, mówi Schotsmans. „Najlepiej zmumifikować zwłoki udało nam się podczas pory deszczowej w Australii, kiedy codziennie padało, a z drugiej strony panowały wysokie temperatury i był dobry przepływ powietrza”.
Martwe i rozkładające się ciała
Badania Schotsmans jasno wskazują, że dokładna analiza archeoantropologiczna wymaga zbadania środowiska pochówku i zrozumienia procesu rozkładu. „Wielu archeoantropologów nigdy nie widziało martwego lub rozkładającego się ciała”, mówi. „Brak zrozumienia procesu rozkładu i czynników na niego wpływających utrudnia badanie szczątków i interpretację praktyk pogrzebowych”. Choć może się to wydawać banalne, Schotsmans twierdzi, że najważniejszym przesłaniem płynącym z projektu jest to, by nie stosować metod zbyt sztywno, bez krytycznej refleksji. „Należy ostrożnie podchodzić do hipotez i interpretacji oraz je sprawdzać”, podsumowuje. „Podejścia eksperymentalne stanowią cenne uzupełnienie dla badań w dziedzinie archeologii i antropologii”. Badania Schotsmans zostały opisane w książce na temat archeotanatologii, którą redagowała we współpracy z badaczem Christopherem Knüselem(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Ma ona zamiar kontynuować swoje badania w Australii dzięki grantowi przyznanemu jej przez Australijską Radę ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie).
