Jak ważna była „siła pustyni” w historii ludzkości?
Jak twierdzi Redon, kontrola nad pustyniami miała kluczowe znaczenie w historii z dwóch powodów: były obszarami bogatymi w zasoby naturalne oraz stanowiły bramy między cywilizacjami. „Trzeba jednak było wiedzieć, jak je przekroczyć. I jak w nich przetrwać”, mówi naukowiec. W futurystycznym uniwersum Diuny kosmiczne mocarstwa walczą o pustynną planetę bogatą w przyprawę zwaną melanżem, kluczową dla podróży międzygwiezdnych. Analogie do wojen o ropę naftową na Bliskim Wschodzie narzucają się same, choć nawet przed erą naftową pustynie ceniono – i o nie walczono – ze względu na ich zasoby naturalne. Starożytni Egipcjanie mieli chrapkę przede wszystkim na złoto. „Mamy dowody na wydobycie złota już u zarania dziejów Egiptu”, mówi Redon. „Od pierwszego tysiąclecia p.n.e. ludzie wyruszali na pustynię w poszukiwaniu tego kruszcu”. Dla starożytnych Egipcjan złoto symbolizowało boskość i nieśmiertelność. Wydobywano je jednak głównie ze względów ekonomicznych. Podobnie jak w przypadku walczących ze sobą wielkich rodów w Diunie większe bogactwo oznaczało większą władzę. Drogocenny, magiczny metal pozwalał opłacać wojsko i stabilizował rządy. Złoto było również ważne i szeroko stosowane w biżuterii jako oznaka władzy, zwłaszcza przez faraonów. Pustynie miały także szczególne znaczenie dla Cesarstwa Rzymskiego. Rzymianie wyprawiali się jednak na pustynie w celu poszukiwania nie tyle złota, co kamieni szlachetnych, głównie porfiru. Jego czerwonawo-purpurowy kolor był bardzo ważny dla Rzymian. „Tego rodzaju kamień można było znaleźć w basenie Morza Śródziemnego jedynie na pustyni”, wyjaśnia Redon. Możemy znaleźć także inne paralele. W powieści rdzenny lud Fremenów jest uważany za faktyczne źródło „siły pustyni” – przynajmniej przez ród Atrydów. Wędrowne ludy zamieszkujące ziemskie pustynie również posiadały wielką władzę jako strażnicy tych suchych, niebezpiecznych terenów. „Koczownicy ci byli przewodnikami faraonów, gdy ci chcieli udać się do kopalni złota lub przemierzyć pustynię, by dotrzeć do Morza Czerwonego”, mówi Redon. „Znali trasy przez pustynię, miejsca, w których można znaleźć wodę, zwierzęta, na które można polować, i tak dalej. Ich znaczenie było więc nie do przecenienia”, dowodzi. Pustynie stanowiły bramy między odległymi krainami, a ludy koczownicze miały do nich klucze. Pracując nad projektem Desert Networks, finansowanym przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych, Redon odkrył część starożytnych sieci społecznych, które rozprzestrzeniły się na pustyniach. Poprzez analizę rozmieszczenia pewnych artefaktów, takich jak amfory, zespół był w stanie odtworzyć te sieci i ustalić, w jaki sposób łączyły one odległe regiony, takie jak Indie i region Morza Śródziemnego. Badanie pozwoliło także rzucić światło na znaczenie koczowników, bez których nie mogłoby być mowy o sile pustyni. Kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej o badaniach Redona: Odkrywanie społecznych elementów pustyń