Wpływ obietnic wyborczych na decyzje wyborców
Zobowiązania z okresu kampanii, zwane obietnicami wyborczymi, są podstawą wszystkich demokratycznych wyborów. „Wyborcy kierują się obietnicami podczas dokonywania wyboru spośród kandydatów i partii oraz w celu rozliczenia ich po wyborach”, mówi Carsten Jensen(odnośnik otworzy się w nowym oknie), politolog z Uniwersytetu w Aarhus(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Bez obietnic wyborcy otrzymaliby znacznie mniej informacji”. Ale czy to obietnice wyborcze składane przez partie polityczne są podstawą decyzji wyborców? „Chociaż jest to główne założenie zarówno większości teorii dotyczących demokracji oraz, jak widać, działaczy partyjnych, którzy podczas kampanii produkują dziesiątki obietnic, literatura przedmiotu nie dostarcza jasnej odpowiedzi na zadane pytanie”, dodaje Jensen. W wyjaśnieniu tej kwestii pomaga projekt PLEDGEDEM finansowany ze środków UE.
Gromadzenie danych na temat zachowań wyborców
Aby ustalić, czy obietnice wyborcze faktycznie mają znaczenie, zespół projektu, który otrzymał wsparcie ze strony Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie), postanowił dogłębnie przeanalizować dostępne dane. „Wiarygodne dane na temat zachowań wyborców są niezwykle trudne do zdobycia”, wyjaśnia Jensen, który pełni funkcję koordynatora projektu. „Właśnie z tego powodu zdecydowaliśmy się wykorzystać dwa innowacyjne zbiory danych, które łącznie pozwalają nam na obiektywną ocenę poziomu świadomości wyborców i sposobów wykorzystania obietnic”. Pierwszy zbiór danych składa się z ankiet panelowych zawierających wbudowane analizy conjoint przeprowadzone zarówno przed wyborami, jak i po wyborach na szczeblu krajowym. Drugi zestaw danych koduje wszystkie zebrane obietnice złożone w okresie kampanii, z informacją, czy zostały one dotrzymane, czy złamane oraz w jaki sposób media o nich informowały. „To, co czyni to dwutorowe podejście tak wyjątkowym, to fakt, że pozwala nam ono badać wpływ obietnic na wybory w czasie rzeczywistym, w miarę rozwoju kampanii”, zauważa Jensen.
Ograniczony wpływ obietnic politycznych
Dysponując tymi danymi, zespół projektu ustalił, że obietnice polityczne mają raczej ograniczony wpływ na zachowanie wyborców. „Pomimo wielu dziesiątek – a czasem nawet setek – obietnic składanych przez każdą partię rzadko wpływają one na to, jak głosują poszczególne osoby”, zauważa Jensen. Na przykład w odniesieniu do duńskich krajowych wyborów z 2019 roku naukowcy oszacowali, że wpływ najistotniejszych obietnic na decyzje wyborców wyniósł 1,1–2,1 % (wynik uśredniony dla całego elektoratu). Jednak Jensen szybko zauważa, że pomimo minimalnego wpływu obietnic nie oznacza to, że zobowiązania nie mają znaczenia. „Choć skromne, efekty te mogą okazać się decydujące w często wysoce konkurencyjnym kontekście współczesnych wyborów”, mówi.
Pobudki stojące za obietnicami wyborczymi
Nasuwa się pytanie: skoro obietnice wyborcze mają tak ograniczony wpływ na wyborców, dlaczego partie polityczne nadal je składają? Jedna z teorii głosi, że są one przeznaczone nie dla uszu wyborców, ale dla innych odbiorców, na przykład grup interesów. A może są one wykorzystywane do przyciągnięcia uwagi mediów, co może pomóc partii wyróżnić się w coraz bardziej konkurencyjnym krajobrazie politycznym? „Wszystko to miałoby poważne skutki dla naszego zrozumienia zachowań politycznych, polityki partyjnej i normatywnych teorii demokracji, w związku z czym zasługuje na dalsze badania”, podsumowuje Jensen. Wspomniane kwestie są obecnie przedmiotem badań prowadzonych w ramach projektu.
