Nowe sposoby leczenia gruźlicy Gruźlica jest nadal poważnym problemem zdrowotnym na całym świecie. Co roku umiera na nią ponad dwa miliony osób, a miliard jest jej nosicielami. Stosowane obecnie sposoby leczenia napotykają na przeszkody w postaci szczepów opornych na działanie wielu leków, skutków ubocznych stosowania leków oraz koinfekcji, co sprawia, że konieczne jest szybkie zidentyfikowanie silnie działających, bezpiecznych czynników zwalczających prątki gruźlicy. Zdrowie © Thinkstock Członkowie międzynarodowego konsorcjum projektu Nostress ("Unraveling the molecular mechanism of nitrosative stress resistance in tuberculosis") przeprowadzali badania nad rolą skróconej w wyniku działania prątków gruźlicy hemoglobiny N w mechanizmie obrony przed tlenkiem azotu (NO) wytwarzanym przez układ odpornościowy. Ten tryb postępowania w przypadku choroby utajonej może w istotny sposób przyczynić się do opracowania nowych czynników zwalczających prątki gruźlicy.Jednak skuteczność takiego czynnika jest w znacznym stopniu zależna od jego mechanizmu działania, który zależy z kolei od ustalenia odpowiednich celów biologicznych. W związku z powyższym, celem projektu Nostress było opracowanie sposobów leczenia poprzez zidentyfikowanie, w jaki sposób prątki gruźlicy unikają uszkodzeń wywoływanych przez reaktywne formy azotu w ramach reakcji znanej pod nazwą stresu nitrozacyjnego. Tlenek azotu wydzielany w ramach prowokowanej syntezy w makrofagach (komórkach układu odpornościowego odpowiedzialnych za kontrolowanie rozwoju bakterii) ma działanie przeciwbakteryjne i może odgrywać zasadniczą rolę w zwalczaniu prątków gruźlicy. Jednak utajone prątki gruźlicy zdają się być odporne na działanie NO i "chowają się" w makrofagach. Według hipotezy roboczej przyjętej przez naukowców pracujących nad projektem Nostress, obniżenie odporności tych mikroorganizmów na działanie NO powinno znacznie zmniejszyć ich zdolność do pozostawania w stanie utajonym. Aby to osiągnąć, należało wyjaśnić rolę skróconej w wyniku działania prątków gruźlicy formy hemoglobiny (trHbN) w detoksykacji NO. Partnerzy projektu podjęli się szczegółowego zbadania mechanizmu cząsteczkowego odpowiedzialnego za detoksykację NO w trHbN, aby odkryć powiązania pomiędzy strukturą, dynamiką i funkcjami tego białka. Panuje przekonanie, że trHbN przekształca NO w azotan za pomocą mechanizmu dwuścieżkowej migracji ligandów pośredniczących w dyfuzji O2 i NO do hemu. Analizując mutacje związane z osadami, które mają przypuszczalnie odgrywać decydującą rolę w mechanizmie migracji ligandów, naukowcy zbadali mechanizm przechodzenia od sekwencji do struktury oraz relacje funkcjonalne w odniesieniu do wybranych cząsteczek trHb. Ponadto zidentyfikowali system molekularny umożliwiający białkom rozpoczynanie nowego cyklu detoksykacji NO. Podsumowując, prace prowadzone w ramach projektu Nostress zaowocowały ważnymi informacjami dotyczącymi mechanizmów stosowanych przez prątki gruźlicy w celu unikania reakcji układu odpornościowego. Projekt przyczynił się również do zdefiniowania nowych sposobów leczenia w ramach wielokierunkowej strategii terapii przeciwgruźliczej.
