Monitorowanie wulkanów z kosmosu
W ramach projektu "European volcano observatory space services" (EVOSS) , realizowanego pod egidą programu GMES (Globalny Monitoring Środowiska i Bezpieczeństwa) — obecnie noszącego nazwę Copernicus — opracowano nowe satelitarne obserwatorium wulkanów. "Chmura" specjalnych serwerów komputerowych automatycznie wykrywa i monitoruje erupcje wulkanów w Afryce i Europie, a także na wyspach wulkanicznych na otaczających te kontynenty oceanach. Mówiąc dokładniej, system mierzy erupcje na trzy różne sposoby: na podstawie ciepła emitowanego przez wulkan, wydobywających się z niego popiołów i gazów oraz zmian fizycznych zachodzących na powierzchni Ziemi. Pomiary z różnych satelitów są porównywane, aby zminimalizować błędy i pomóc naukowcom lepiej przewidywać, jak dany wulkan może zachowywać się w przyszłości — na przykład, czy jego aktywność rośnie, czy maleje. System zaprojektowano w taki sposób, aby mógł analizować zarówno sytuację trwałego uśpienia wulkanów, jak i ich erupcji. Badanie przeprowadzone w ramach projektu EVOSS wykazało, że w zasadzie zbudowanie takie systemu jest możliwe przy pomocy obecnej generacji satelitów, a będzie on jeszcze bardziej skuteczny w przyszłości, gdy w użyciu będą nowsze typy satelitów. W trakcie realizacji projektu miały miejsce trzy zdarzenia o szczególnym znaczeniu dla walidacji proponowanych koncepcji i usług. Z wulkanu Nabro w Erytrei wydobywały się ogromne ilości popiołu, pary i dwutlenku siarki. Ponieważ jednak brakowało danych na temat jego dawniejszej aktywności, rozwój erupcji w ogóle nie był objęty monitoringiem naziemnym. Przy pomocy systemu satelitarnego EVOSS można było wykryć i obserwować pełne 36 dni aktywności wulkanu w 2011 r. Dwa pozostałe zdarzenia dotyczyły ciągłej aktywności wysokiego jeziora lawowego Nyiragongo oraz erupcji wulkanu Nyamuragira, która rozpoczęła się w 2011 r. Oba zdarzenia miały miejsce w Demokratycznej Republice Konga i potwierdziły potrzebę korzystania z danych satelitarnych. System EVOSS wykrył także pożary lasów na Sycylii i w Tanzanii i odróżnił je od aktywności wulkanicznej. W dalszej perspektywie zespół EVOSS chce sprawdzić potencjał teledetekcji w zakresie poprawy zdolności reagowania przez unijne obserwatoria wulkanów. Badacze chcą też rozbudować system, tak aby umożliwiał przewidywanie i monitorowanie aktywności wulkanicznej w Ameryce i Azji oraz przesyłanie danych w czasie rzeczywistym do odpowiednich władz.
Słowa kluczowe
Wulkany, satelity, teledetekcja, monitorowanie w czasie rzeczywistym, obserwatorium wulkanu, usługi kosmiczne, erupcja, obrona cywilna
