Nowe badania nad leczeniem gruźlicy
Pomimo zmniejszającej się zapadalności TB pozostaje jednym z największych problemów zdrowotnych w rozwijającym się świecie, dotykającym miliony ludzi. Terapię gruźlicy utrudnia pojawianie się wielolekoopornych szczepów prątków gruźlicy. Zwalcza się je lekami drugiego rzutu, które są mniej skuteczne, bardziej toksyczne i droższe. Brak leczenia w krajach endemicznych pogarsza ten problem poprzez indukowanie ekstremalnie lekoopornych szczepów TB. Niezwykle ważna jest więc identyfikacja i stworzenie nowych leków, które będą skuteczne zarówno w przypadku szczepów TB opornych jak i wrażliwych na leki. Mając to na uwadze, badacze z finansowanego przez UE projektu ORCHID (Open collaborative model for tuberculosis lead optimisation) postanowili odkryć związki, które mogą stanowić leki przeciwgruźlicze. Członkowie konsorcjum zwrócili szczególną uwagę na trzy rodziny związków: antybiotyki beta-laktamowe, nowe związki i inhibitory enzymu InhA, który jest związany z metabolizmem prątków. Poprzez syntezę chemiczną i badania genetyczne/proteomiczne naukowcy odkryli inhibitory całej komórki, które następnie poddano badaniom przesiewowym w kierunku działania przeciwgruźliczego in vitro. Członkowie zespołu poddali badaniom przesiewowym 250 000 związków i wybrali związki priorytetowe według działania przeciwgruźliczego i właściwości fizykochemicznych. Spośród antybiotyków beta-laktamowych obiecujące właściwości wykazał faropenem, który przeszedł do etapu badań klinicznych jako przeciwgruźliczy środek doustny. Dane te podważają zgłaszaną nieskuteczność beta-laktamów jako leków przeciwgruźliczych i dowodzą, że dobrze znane antybiotyki mogą posłużyć do leczenia gruźlicy. Obiecujące wyniki uzyskano również w przypadku tiadiazolowych inhibitorów enzymu InhA w połączeniu z różnymi lekami przeciwgruźliczymi. Zajęto się również dostarczaniem tych leków poprzez różne innowacyjne rozwiązania bazujące na krzemionce mezoporowatej. Następnym znaczącym osiągnięciem uczestników badania było odkrycie nowej rodziny związków selektywnie niszczących prątki w zakażeniach utajonych. Leki te niszczyły ściany komórkowe bakterii poprzez gromadzenie toksycznych metabolitów. Reasumując, badania przesiewowe prowadzone w projekcie ORCHID zakończyły się sukcesem. Nowe związki zidentyfikowane podczas badania, mogą stanowić alternatywne leki w przypadku lekoopornych szczepów TB.
Słowa kluczowe
Gruźlica, związki wiodące, lekooporność, prątki, beta-laktam, enzym InhA