Modele komórek macierzystych ssaków
Komórki macierzyste mają ogromny potencjał, jeśli chodzi o różnicowanie się na różne typy komórek w organizmie, na wczesnym etapie życia oraz podczas dorastania. Do niedawna naukowcy pracowali na dwóch rodzajach komórek macierzystych: embrionalnych komórkach macierzystych oraz nieembrionalnych swoistych dla danej tkanki (dojrzałych) komórkach macierzystych. Bardziej przydatne dla badań są indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste (iPSC), które są dojrzałymi komórkami przeprogramowanymi genetycznie do stanu podobnego do embrionalnych komórek macierzystych za pomocą czynników określających właściwości tych ostatnich. W ramach finansowanego przez UE projektu "Induced pluripotent stem cells in rabbit, pig" (ANISTEM)(odnośnik otworzy się w nowym oknie) utworzono program szkoleń z zakresu badań nad komórkami macierzystymi. Program ten umożliwi nawiązanie długotrwałej współpracy między uczestnikami ze świata nauki oraz przemysłu. Węgierscy partnerzy reprezentujący przemysł oraz uczelnie holenderskie i węgierskie współpracują w zakresie badań nad komórkami macierzystymi dwóch ssaków (królika i świni). Celem projektu ANISTEM jest wytworzenie i opisanie iPSC u tych zwierząt oraz zbadanie ich różnicowania w kierunku linii komórek mięśnia sercowego. Badacze zidentyfikowali i wyizolowali pięć markerów pluripotencjalności u królików (OCT4, SOX2, KLF4, cMYC oraz NANOG) i z powodzeniem stworzyli dwie linie króliczych iPSC. Scharakteryzowali je pod względem wzorca ekspresji markerów i sprawdzili ich zdolność do różnicowania in vitro w kierunku trzech linii listków zarodkowych. Uzyskane świńskie iPSC były hodowane w różnych warunkach. Wyizolowano RNA z tych komórek, a obecnie trwają badania ekspresji genów pluripotencjalności (OCT4, NANOG, SOX2). Badano także oocyty świń (tzw. komórki Cumulus), jako źródło iPSC, przy pomocy metod nietransgenicznych. Hodowano jest przez 12 dni w obecności określonych czynników. Komórki przeanalizowano poprzez wybarwienie pod kątem aktywności fosfatazy alkalicznej oraz reakcji qRT-PCR (quantitative reverse transcriptase- polymerase chain reaction), aby zbadać ekspresję genów, które są markerami pluripotencjalności lub różnicowania. Wyniki badań prezentowano podczas szeregu spotkań oraz opublikowano w 12 artykułach na łamach czasopism fachowych. Najważniejszym osiągnięciem projektu jest integracja badań w dziedzinie biologii komórek macierzystych, modeli biomedycznych oraz terapii komórkowej oraz długofalowa współpraca między nauką a przemysłem.
