Jak powstaje nasza reprezentacja przestrzenna
Uczestnicy finansowanego z funduszy UE projektu SPATIALDEVELOPMENT zdecydowali się rozłożyć ten zewnętrzny układ odniesienia na czynniki pierwsze, aby określić, jak bardzo jesteśmy zależni od naszych zmysłów. Do badania, w którym wykorzystano miary behawioralne i nieinwazyjne metody obrazowania mózgu, zaproszono dzieci i osoby cierpiące na zaburzenia przetwarzania sensorycznego. Badacze przeanalizowali wpływ przestrzennych i nieprzestrzennych właściwości obiektów na ich rozróżnianie przez dorosłych i dzieci. W ten sposób chcieli określić, czy do rozgraniczenia obiektów różniących się tylko jedną cechą (wielkością, kształtem, teksturą lub masą) niezbędne są określone ruchy rąk, czy orientacja przestrzenna rozwija się automatycznie oraz czy jest automatycznie wykorzystywana przez człowieka. Wyniki wskazują, że orientacja w przestrzeni rozwija się w pełni w wieku ośmiu lat i od tej pory korzystanie z niej odbywa się automatycznie. Naukowcy zbadali też adaptację wzrokowo-propriocepcyjną (korelacji wzroku i świadomości ułożenia własnego ciała w przestrzeni) jako marker rozwoju orientacji przestrzennej. W tym celu poproszono uczestników w wieku od 8 do 65 lat o odpowiednie ustawienie niewidzianej dla siebie ręki względem obiektu 3D w środowisku wirtualnej rzeczywistości. Uzyskane sygnały zwrotne zostały następnie zniekształcone tak, aby badana osoba uznała, że ręka znajduje się w innym położeniu lub ułożeniu, przez co, aby prawidłowo wykonać zadanie, badany musiał dostosować się do tego zniekształcenia. Wyniki dowiodły, że proces adaptacji do zniekształconych sygnałów położenia ręki u najmłodszych dzieci jest wolniejszy (i mniej skuteczny) niż u dzieci starszych i osób dorosłych. Projekt SPATIALDEVELOPMENT dostarczył wielu nowych informacji na temat działania ludzkiego mózgu, jednak spowodował też powstanie kilku podstawowych pytań, w tym czy mózg jest wystarczająco plastyczny i może zostać wytrenowany na podstawie określonych zadań przestrzennych, tak aby wymusić spontaniczną aktywację orientacji przestrzennej na wcześniejszym etapie rozwoju. Wiedza na temat sposobu tworzenia reprezentacji przestrzeni przez ludzki mózg z pewnością pozwoli opracować nowe rozwiązania wspomagające osoby z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego i pomoże w budowie urządzeń, takich jak roboty chirurgiczne czy implanty sensoryczne.
Słowa kluczowe
Reprezentacja przestrzenna, SPATIALDEVELOPMENT, zaburzenia przetwarzania sensorycznego, orientacja przestrzenna
