Wspieranie wysp w zwalczaniu skutków zmiany klimatu
Populacje wyspiarskie są szczególnie narażone na skutki zmiany klimatu, takie jak wzrost poziomu mórz i oceanów – przykładem są Malediwy na Oceanie Indyjskim czy Wyspy Marshalla na Pacyfiku. Problem ten dotyczy również Europy: ponad 15 milionów osób żyje na ponad 2 000 wysp na terenie Unii Europejskiej. „Zmiana klimatu powoduje też inne problemy, z którymi borykają się wyspy”, zauważa Carmelo León, koordynator projektu SOCLIMPACT, pracujący na hiszpańskim Uniwersytecie w Las Palmas de Gran Canaria (ULPGC). „Z uwagi na niedużą powierzchnię wysp trudno jest tam stosować odnawialne źródła energii. Nie mogą też skorzystać z efektu skali uzyskiwanego przy dużej infrastrukturze”.
Ocena narażenia wysp
Celem projektu SOCLIMPACT jest lepsze zrozumienie wyzwań środowiskowych i społeczno-gospodarczych, z jakimi zmagają się te społeczności z uwagi na zmianę klimatu. Szczególny priorytet otrzymały cztery gałęzie „niebieskiej gospodarki” – turystyka przybrzeżna i morska, akwakultura, sektor energii oraz transport morski – na 12 wyspach należących do UE. „Wyspy stają się coraz mniej odporne”, podkreśla León. „Ustaliliśmy, że konieczne są bardziej szczegółowe modele oraz narzędzia prognozowania, które faktycznie uwzględnią specyficzne klimatyczne punkty krytyczne oraz wydarzenia o dużym znaczeniu”. Na każdej z partnerskich wysp utworzono lokalne grupy robocze. Należeli do nich przedstawiciele władz publicznych i sektora prywatnego. Ustalono wpływ zmiany klimatu na cztery omawiane sektory niebieskiej gospodarki i opracowano zintegrowane społeczno-gospodarcze oceny przewidywanego wpływu klimatycznego na społeczności wyspiarskie.
Cenne zasoby na wyspach
Wyniki uzyskane w ramach projektu przyczyniły się do utworzenia Regionalnego Systemu Wymiany Informacji (ang. Regional Exchange Information System, REIS). „To prawdziwa spuścizna tego projektu”, dodaje członkini zespołu pracującego nad projektem, Yen Elizabeth Lam, również pracująca na uniwersytecie ULPGC. „System obejmuje wszystkie wskaźniki, statystyki oraz modelowanie społeczno-gospodarcze dostosowane do wysp”. Platforma, na której znajduje się system, oferuje trzy główne usługi. Pierwsza z nich to wirtualna sala konferencyjna na potrzeby nawiązywania kontaktów, w której decydenci, liderzy biznesowi i eksperci z wysp mogą spotkać się, by omówić rozmaite kwestie. To doskonale miejsce do uzyskania porady czy nawiązania współpracy z partnerami na potrzeby przyszłych projektów. „Platforma oferuje również repozytorium danych w formie e-biblioteki”, dodaje Lam. „Zainteresowane strony mogą tam znaleźć pełną dokumentację projektu. Dodaliśmy też bezpośrednie łącza do innych zasobów klimatycznych, takich jak Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (ang. European Climate, Infrastructure and Environment Executive Agency, CINEA)”. Dodatkowo platforma zapewnia narzędzia wspierające adaptację, dostosowane do potrzeb zarówno decydentów, jak i podmiotów z sektora gospodarczego. Użytkownicy wybierają jeden z czterech kluczowych obszarów gospodarczych i decydują, która wyspa ich interesuje. System generuje konkretne informacje na temat ryzyk klimatycznych, takich jak wzrost poziomu mórz i oceanów, pożary lasu oraz zniszczenie siedlisk przyrodniczych. Na platformie można też uzyskać informacje na temat aktualnego etapu realizacji strategii oraz planów łagodzenia skutków zmian klimatycznych. „Dane różnią się w zależności od wyspy i określonego problemu”, wyjaśnia Lam. „Naszym celem jest przekazywanie informacji i inspirowanie działań na rzecz klimatu”. Mimo że system pozostaje jeszcze w fazie testów, León i Lam mają pewność, że platforma pomoże w nawiązaniu współpracy pomiędzy wyspami i wesprze realizację ukierunkowanych działań na rzecz klimatu. Platforma REIS, zarządzana przez Instytut TiDES na uniwersytecie ULPGC, jest dostępna dla wszystkich jako nowo powstający ośrodek technologiczny. „Tutaj, na Wyspach Kanaryjskich, staramy się zintegrować platformę ze standardowymi usługami świadczonymi przez władze regionalne”, wyjaśnia Lam. Platforma przyciąga też zainteresowane strony z innych obszarów. Kreta wykorzystuje tę platformę, by przygotować swoją strategię adaptacji klimatycznej poprzez utworzenie grup roboczych z innymi władzami lokalnymi. „Skontaktował się z nami również Cypr”, dodaje Lam. „Tamtejszy rząd jest zainteresowany wykorzystaniem funkcji społecznościowej platformy do przeprowadzenia publicznych konsultacji na temat strategii adaptacji klimatycznej dla turystyki”. W międzyczasie twórcy projektu będą dalej ulepszać i usprawniać platformę. „Obecnie przeprowadzamy ankietę wśród wiejskich firm turystycznych na Wyspach Kanaryjskich, aby dowiedzieć się, na ile użyteczny jest ten zasób oraz jakie działania – ich zdaniem – mogą one wdrożyć”, zauważa Lam. „Pomoże nam to zrozumieć, na ile platforma może być użyteczna na wielu poziomach”.
Słowa kluczowe
SOCLIMPACT, klimat, wyspy, niebieska gospodarka, przybrzeżna, morska, turystyka, akwakultura, energia
