Walka z otyłością u dzieci
Problem otyłości u dzieci występuje w każdym europejskim kraju. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, w Europie na nadwagę cierpi około 30 % dzieci w wieku 7–9 lat, spośród których u jednej trzeciej stwierdza się otyłość. Jeśli chodzi o sytuację w samej Unii Europejskiej, niektóre z południowych państw członkowskich, w tym Cypr, Grecja, Hiszpania i Włochy, mają poważniejsze problemy – około 40 % tamtejszych dzieci sklasyfikowano jako posiadające nadwagę. Z myślą o przeciwdziałaniu zarówno otyłości, jak i chorobom współistniejącym u europejskich dzieci uruchomiono finansowany przez UE projekt CO-CREATE. Ten trwający ponad 5 lat projekt obejmował współpracę z młodzieżą i nastolatkami, w ramach której współtworzone były narzędzia i praktyki zmierzające do wzmocnienia ich roli w tworzeniu nowych polityk opartych na dowodach.
Szukanie podstawowych zależności za pomocą podejścia systemowego
Zespół projektu przyjął podejście systemowe, aby odkryć wzajemnie powiązane czynniki leżące u podstaw otyłości u dzieci. „Nasze podejście systemowe posiada szereg aspektów”, wyjaśnia Knut-Inge Klepp, główny badacz w projekcie CO-CREATE, realizowanym w Norweskim Instytucie Zdrowia Publicznego. „Obejmują one tworzenie modeli obrazujących interakcje między rozmaitymi czynnikami wpływającymi na przyrost masy ciała, wykorzystanie metod statystycznych do wyodrębnienia zależności między czynnikami z dużych baz danych oraz udział – w tym przypadku – młodych osób, aby pomóc określić możliwe przyczyny i skutki otyłości, które według nich są ważne”, mówi. Zamiast ustalać z góry, które czynniki zostaną uwzględnione w badaniu, w ramach projektu przeanalizowano czynniki, które udało się wyodrębnić w toku prac z użyciem wspomnianych metod systemowych i technik tworzenia modeli. „Jest to podejście niespotykane w przypadku projektów badawczych finansowanych z programu Horyzont, w związku z czym recenzenci Komisji sporo ryzykowali, zakładając, że wyniki będą naukowo uzasadnione i, co być może ważniejsze, istotne z punktu widzenia kształtowania polityki dotyczącej walki z otyłością wśród dzieci i młodzieży w regionie”, zauważa Klepp.
Wielowarstwowe badanie otyłości u dzieci
Projekt zakładał badanie kilku warstw, z których kluczową był udział 15 grup młodych ludzi, nazwanych „sojuszami młodzieżowymi”, które opracowały skrócone wytyczne polityczne i stworzyły mapy systemów. W ramach projektu zorganizowano również 20 spotkań zwanych „forami dialogu”, na których młodzi ludzie prowadzili dyskusje z osobami decyzyjnymi w organach rządowych i sektorze komercyjnym na temat czynników, które ich zdaniem są istotne i wymagają bliższej uwagi. „Ponadto poszczególne sojusze młodzieżowe spontanicznie połączyły siły, aby napisać list otwarty młodzieżowej grupy zadaniowej, zawierający apel o podjęcie działań w sprawie otyłości”, dodaje Klepp.
Szerzenie nowych informacji na temat otyłości u dzieci
Owocem projektu jest między innymi nowy sposób rozumienia czynników mających wpływ na zachowania dzieci i młodzieży w zakresie zdrowia, w tym roli mediów społecznościowych i influencerów, a także nowe spojrzenie na znaczącą rolę zdrowia psychicznego, stygmatyzacji i wykluczenia. Zespół opracował również szereg nowych narzędzi przeznaczonych dla innych naukowców, grup nacisku czy decydentów, dostępnych za pośrednictwem strony internetowej projektu. Jest wśród nich zestaw narzędzi ułatwiający spotkania młodzieży z decydentami zarówno na żywo, jak i przez internet, dwie bazy danych poświęcone polityce dotyczącej żywienia i aktywności fizycznej wdrażanej w Europie, strona internetowa stworzona dla młodych osób oraz ponad 40 artykułów naukowych opisujących metody i wyniki projektu. „Projekt CO-CREATE skutecznie pokazuje, że młodzi ludzie mogą w sposób niezwykle owocny współpracować z profesjonalistami, decydentami i liderami biznesu oraz przedstawiać własne propozycje strategii politycznych wyrastających z ich własnych doświadczeń”, zaznacza Klepp. „Wierzą oni w potrzebę wprowadzenia zmian strukturalnych, takich jak podniesienie stawki opodatkowania niezdrowych produktów, ale oprócz tego uznają konieczność dążenia do poprawy odporności zdrowia psychicznego”.
Słowa kluczowe
CO-CREATE, otyłość u dzieci, problem, zależności, podejście systemowe, polityka, narzędzia
